"Bih, Luh Ratna sampun masuk Grhasta Asrama. Suba ngelah somah. Jani Luh Ratna suba ngelah gelar sarjana, masuk di sekolahan sane becik, lan jemet megae. Demen pisan atin Mbok Ayu nyaksiang!" Luh Ayu meluk Luh Ratna. Pada-pada girang.Â
"Nggih Mbok Ayu. Suksma pisan tiyang aturang teken Ida Sang Hyang Widhi Wasa sampun ngicenin keluwihan ring kahuripan tiyange. Jani, tiyang lakar ngawit mebanjar bareng-bareng ajak kurenan tiyange."Â
"Nah, keto bo, Luh! Hidup niki nak ngejalanan karma iraga ipidan. Jani iraga mautsaha apang ngidang ngamolihang Moksartam Jagathita Ya Ca Iti Dharma. Lan bareng-bareng iraga sareng sami melajah apang ngidang dadi jatma sane luwih, becik, religius lan demen manyama-braya."
"Lan-lan Mbok Ayu! Jeg semangat pisan Mbok tiyange iriki nok..." Kahuripan nike mamargi antar lan becik; liu sukacita, kerahayuan lan kerahajengan saking Ida Sang Hyang Widhi Wasa sane sampun kapicayang. Jagat gumine puniki luwih, lengut, tur ngelangunin. Bagia pisan kenehne Luh Ratna teken I Nyoman Suartha.Â
A warsa kalintang suba, Luh Ratna beling lan ngelekadang panak muani. Adanange panak muani asikine ento I Gede Suputra. Sinah pianak punika bakal tumbuh sakadi anak sane suputra, ngemolihang bagia lan girang ring jagate sami.Â
***
"Iraga sing ade pilihan ane len buin Luh. Nyen ane sing ngalaksanayang titah raja lantas bakal padem!" Keto munyinne I Nyoman Suartha semengan puniki. Ngetug tangkahne. Mare ukane ia ka uma, nanging lacur suba katangkap olih tentara. Â
"Bli, sing dadi buungan titah punika Bli? Ani jeg iraga konyang kene dadine?!" Luh Ratna mesimpuh ngeling sig-sigan di bungut paone.Â
"Engken buin Luh, jaman jani suba jaman perang. Mekejang anak lanang sane sampun kalintang yowana wajib milu mayuda ngebela pati gumi Baline! Iraga sekadi putra Bali sing dadi kalah!" I Nyoman Suartha mejujuk. Â
"Sujatine, tiyang takut Bli. Pidan jamane perang dunia, liu anak Baline padem ring ambarawa. Sakadi paksi; para tentarani mamargi nyujur sunya loka surgawi. Tiyang takut Bli. Iraga pada-pada nu ngelah panak muani asiki. Tiyang ten nyidang mautsaha ngidupin pianak pedidi!" Â
"De jeg mamunyi buka keto Luh!"Â