[Cerkak Banyumasan] Udheng

UDHENG

Dening Ki Ali JN

Ora kinira sepira bungahe Rawud ketekan dhayoh kayadene Eyang Kanap imame mesjid, Pak Sanrakum sing cokan kotbah, Pak Guru Sunar sing diurmati kabeh wong seguthek, lan ora keri Man Ratim ertene. Sewise gupuh mapag dhayohe, ngreti aring kautaman, bojone Rawud gagiyan baen ngetokna suguh. Arane wong kesrakat, teyenge ya kur nyandhingi wedang kopi kendel. Mbari grapyak ngaturi kaki dhayoh, atine Rawud kebek pengira-ira iloken sing padha rawuh kuwe duwe karep sing kepriwe. Apa iloken prekara pilihan lurah?

Rampung bage-binage, dhayohe padha miwiti ngendika apa prelune. Man Ratim thok sing ora melu ngomong, kur andon glenggam-glenggem ngopi mbari udud.

Ngelus slendokan sorbane sing kaya Yasser Arafat, Eyang Kanap alon ngendika.

“Kaya kiye, Wud. Inyong kabeh teka ngeneh kuwe pancen ana prelune. Tek titeni wis seprana-seprene ko nggulih jemuahan koh ora gelem kuplukan kaya batire, malah nganggoni iket, udhengan. Ora lumrah temen enggane, kaya dhukun baen.”

Semune Pak Guru Sunar ora sabar aring alone Eyang Kanap, mulane dheweke nyambungi. Mripate mentheleng, kaya agi ngangken duka.

“Ora kur ora kuplukan nganggoni iket. Wong se-RT jemuahan nganggo baju koko,  ko thok sing ora. Ora ngregani inyong apa kepriwe? Kaya ora ketrima temen enggane, ora gelem nganggo piwewehe inyong. Apa malah wis dedol barange? Semakeyan jane ko, yah.”

Dheg! Jebule! Rawud ora ngira angger dhayohe duwe prelu babagan kuwe. Pancen dheweke gunane iket-iketan nggulih jemuahan. Tur ngganggo sandangan biasa, ora baju kokoan. Neng pengrasane Rawud sing kaya kuwe ya dudu prekara sing nganeh-anehi, kadaran wong sekang liya RT ya umume padha bathikan ora baju kokoan.

Bada wingi pancen wong lanang se-RT padha dejujugi baju koko dening Gurune. Kabeh padha bungah senajan uga ngreti menawa piweweh kuwe dudu merga saking lomane kaki Guru aring tangga teparo.  Gurune kuwe adhi ipene Pak Bau sing agep njago lurah. Umbrang-umbrenge ngakeh jere mesthine nden ana karepe. Jaman sekiye ngendi ana barang gratisan.

Rawud ora gagiyan semaur. Batine sing dheg-dhegan detata. Dudu dheg-dhegane wong sing agep ngomong dora, mungkir ora ngakoni maring tumindake, utawane kebingungen ora ngreti agep semaur apa. Genah sing diadhepi kuwe wong-wong sing kulina deajeni, debasani, sing apa karep lan ngendikane mung nemu inggih, inggih lan inggih. Ora pas nggulih matur, luput katuranggane malah dadi ramene mengko.

“Nggih, kula tampi ngendikane Eyange lan ugi Pak Guru. Katuran Eyange, panci leres kula angger jemuahan niku ngangge iket, mboten kuplukan. Niku pancen sengaja kangge gantine kupluk niku. Sengretose kula kupluk niku namung ngge nutupi sirah, khususipun rambut supados mboten ngangel-angeli angger agi sujud. Kupluk kula nggih gadhah jane, ningen khusus kangge jemuahan kula langkung seneng ngangge iket. Kados niku jane, Eyang. Ampun mastani kados dhukun.

Lan katuran Pak Guru, nuwunsewu. Nggih kula pancen mboten nate ngangge baju koko angger jemuahan. Kula langkung seneng bathikan utawi klambi sanese waton resik lan patut kangge jemuahan. Dados baju koko paringane Pak Guru nggih nika namung kula benahi, malah taksih wetah seplastik bungkuse. Kula nggih ngaturaken maturkesuwuuuuun sanget sampun diparingi.

Kados niku. Nuwun sewu, niku mangga, lah. Dikersaaken unjukane.” Rawud dawa semaure mbari ngaturi maning wedang kopi sing kawit mau ora desenggol acan.

“Lah, gari nganggo sih ngapah? Liyane baen ya padha gelem nganggo, padha ngregani aring inyong. Gemagus temen enggane, ko. Ngenyek, yah…”, Ora nggople detawani unjukan, Pak Guru Sunar langsung baen mancak semaure Rawud. Awake dedhoyongna ngarep, tangane ngecung raine Rawud. Sing decungi ngrajug, sekreyepan katon srengate ora bombong.

Pak Sanrakum sing kawit mau mung sendhean nyekeli lengene korsi, nyenggol tangan kiwene Gurune. Karepe ngadhem-adhemi. Sing deluthik manut, sendhean mbari sedhakep semune megin kemrokot atine. Eyang Kanap sing neng tengen Gurune mung dhehem semendhing. Rawud meneng baen, ngenteni agep kepriwe maning karepe dhayoh. Man Ratam sing jere dadi RT kaya ora idhep ntolol, malah nyumed udud maning. Kukuse mulek-mulek nambahi sumpege kahanan.

Pak Sanrakum njajal ngendhoni swasana.

“Jane kaya kiye, Wud. Kepriwe angger ko ngumumi baen. Sepira abote wong kuplukan, sepira angele wong baju kokoan? Kaya semaure ko miki, iket-iketan ya gunane padha baen karo kuplukan, baju kokoan ya nden ora beda karo bathikan. Malah katone lewih maen, lewih nyantri. Cara tipine kae tolih jere lewih religius. Bathikan tah kaya wong agep kondangan ujarku. Kepriwe, Wud? Gelem, mbok?”

Eyang Kanap manthuk-manthuk semune cocog karo ngendikane Pak Sanrakum. Pak Guru Sunar ora sedhakep maning, bombong atine ngreti carane Pak Sanrakum ngeluk karepe Rawud sing dianggep wangkot.  Man Ratam numpangna sikile tengen, udude katon ngemat pisan.

Rawud nata njagonge. Dheweke krasa angger dhayohe kiye ora agep gelem kalah.

“Nuwunsewu. Jane kula udhengan niku namung kepengin lewih krasa jawane. Neng pinemune kula, tiyang ngibadah niku mboten saged kaukur kalih kupluke napadene sorbane utawine baju kokone. Wong nika teng tipi mawon tolih katon angger sing jere padha korupsi baen ya padha kuplukan, sing wadon ya padha kudhungan. Eh, kula sih tiyang bodho, mboten ngretos ngkana-ngkanane. Ningen nggih niku, srege kula angger jemuahan niku nggih udhengan. Ewadene liyane agep padha nganggo kupluk, baju koko, napadene jubahan rapet kaya wong arab nika nggih mangga. Kula sing mboten doyan nggih jawahan mawon. Insyaallah kula mboten kepengin ngangge baju koko.”

Bragggg!!! Guru Sunar ngetab meja. Kopi sandhingane sing megin wutuh kocret. Mbari mendelik, tangane decungna maning aring Rawud. Man Ratam sing agi udud ngasi kapiselek nguntal kukus saking ngrajuge.

“Kementhus jane, yah! Dewei ora dadi ketrimane. Jembreng gobogmu, Wud! Inyong kuwe iklas aweh baju koko aring ko. Kudune ya deana trimakasihe. Liyane padha gelem nganggo, ko dhewek-dhewek ora. Tolih mbokan darani inyong karo ko agi ana kepriwe-kepriwe? Mirang-mirangna inyong kuwe arane, Wud! Wirang inyong! Jane ko wis ora duwe rikuh aring inyong apa kepriwe? Apa ko dhewek-dhewek agep melu ngalor? Ko aja udud baen, Tam! Sumpeg, ngreti?”

Dheg! Rawud wis paham. Cempuleke ya jog aring pilihan baen. Brarti dhayoh papat kuwe genahe ya agep ngari-arih supaya dheweke gelem melu ngidul, milih Pak Bau. Pilihane wis enggal, sewulan maning. Ningen gari Rawud thok sing urung tau ngendhong aring kebaon. Mesthi baen angger ngasi Rawud melu ngalor, milih lurah sing lawas, Pak Guru Sunar rumangsa wirang. Bisa dearani ora teyeng nelukna tanggane dhewek.

“Loh, deneng malah dados prekawis melu ngaler? Angger prekawis niku tah, jan, ngapuntene mawon.. Kula tiyang bodho, tiyang mlarat. Ningen kula nggih gadhah pinemu piyambak, duwe pilihan dhewek. Kula mboten nginten angger Eyange sekaliyan rawuh mriki niku badhe ngrempag prekawis pilihan. Kula kinten estu prekawis udhengane kula. Ngapuntene mawon. Sekedhap, Pak Guru.” Rawud semaur madan atos.

Pak Guru Sunar wis agep nyaut omong, ningen Rawud menyat mlebung senthong. Metune nyangking bungkusan plastik, deanyorna aring Gurune. Mbari nglirik aring Eyang Kanap lan Pak Sanrakum, Rawud ngomong kambi njanggleng. “Niki, Pak Guru. Maturkesuwun sanget kula sampun deparingi. Ningen pangapuntene niki kula wangsulaken malih. Mbokan kula dados tiyang sing keloloden kepotangan budi.”

Man Ratam sing miki desengap Gurune mlongo cangkeme. Enggane megin udud kayane kapiselek maning. Eyang Kanap karo Pak Sanrakum nglegeg. Padha krasa simbingane Rawud jere wis padha keloloden. Ora ngira Rawud bakalan wani blag-blagan kaya kuwe. Kabeh ngenteni agep kepriwe Pak Guru Sunar.

Sing deanyori ora gagiyan nampani. Ilate kaku. Atine medhudhug pisan. Wirang. Ora nggople aring sing deanyorna, Pak Guru Sunar menyat. Ora pamitan ora salaman gagiyan baen klius metu. Bali. Wong telu liyane nututi, ngudag sing wis nguclu ndhisiti.

Rawud sing detinggal keri melu metu mbari ngudhari klambine. Neng ndhuwur, langite katon peteng dening mendhung. Hawane sumuk, bringsang temenan.[]