Crita Pesindhen ing Perang Kemerdekaan

 Crita_Pesindhen_ingPerangKemerdekaan

Wisnu Puspodikoro

                    Jenenge Mintarsih, asline Mintarsih AdiSwara, lho rak apik tenan ta. Pancen dheweke di gadhang gadhang dadi pesindhen, kaya simbah lan simboke.

                  Pancen saka Gunungkidul ki wiwit jaman semana akeh pesindhen pesindhen sing kaloka. Nanging simboke banjur pindah neng Imogiri klebu wilayah Bantul, lan bapake dadi tani lan gawe kerajinan.

                 Mintarsih isih umur 15 tahunan, begja dheweke wis ngrampungke SR e ing umur 13 tahun. Wiwit iku Mintarsih dadi pesindhen, sakliyane ngewangi simboke dodolan panganan lan barang kerajinan ing Parangtritis.

               Mintarsih sing sulistya dadi kenya pejuang. Deweke nyengkuyung lan "kerjasama" karo pasukan gerilyawan TP pimpinane Darmasto.
             
       ,, ,,Mintarsih sing awake weweg padhet lan rambute ireng ngandhan andhan kuwi pancen ora kinira yen dheweke melu berjuang mungsuh penjajah Walanda.

             Mintarsih pancen wis eram lan "terpesona" karo Darmasto, nanging wektu kuwi durung kewetu apa apa. Dene Darmasto, nomnoman gagah pideksa sing brewok, 20 tahunan,  pancen wis ana rasa simpati marang kenya ayu kuwi, ning jalaran isih masa perjuangan dadi sing kaya ngono kuwi ora kepikir. Sing baku numpes lan ngusir penjajah Walanda.

                                  ***

           Ya merga entuk pitulungane Ki Waskitakusuma, priyantun sing dhukdheng sekti mandraguna, jare isih darah ningrat, mbuh saka Ngayogja apa Solo, saben saben Mintarsih bisa slamet. Dene carane mangkene.

                   Saben saben Mintarsih nyindhen lan njoged tayub, banjur narik kawigaten pasukan Landa teka, merga Landa sakyektine ya seneng karo tontonan tayub utawa "ngibing" kuwi banjur dumadakan digempur gerilyawan pimpinane Darmasto.

                   Landa kicar kacir, poyang payingan. Akeh sing tiwas. Mintarsih ilang sak niyagane, ora kawruhan Landa.

                   Dene Ki Waskitakusuma muja semedi ing ngisor wit cedhak panggonan jogedan kuwi, sing ora nyalawadi. Nyuwun pitulungane Pangeran Kang Maha Kuwaos supaya paring berkah keslametan.

                    Bareng wis kedadeyan ping enem, ing Yogja sisih kulon, wetan, lor, kidul Landa wiwit cubriya. Mula pasukan Walanda siap sak komandhane yen krungu gendhing gamelan banjur diparani.

                 Nanging kanyata kuwi mung swara thok, dene sing nyindhen lan sing nabuh gamelan ora kathon. Ya merga usadane Ki Waskitakusuma sing sekti tenan.

               Pasukan Walanda sing lagi mbingungi clilang clileng kuwi tetep digempur gerilyawan, nganggo granat kan bom molotov. Landa bubar, akeh sing tiwas.

               Kadhangkala pasukan Landa mung dijarke wae, ning tetep dinindhik. Nganti Landa rada lena, banjur digempur tenan. Pancen hebat tenan pimpinan gerilyawan TP kuwi, ya si Darmasto sing saiki pangkate wus Letnan.

             Ning banjur kepiye iki pungkasaning carita?. Ya mangga wae diwaos.

                                    ***

             Tekan titi wancine NKRI ngumumke proklamasine dening Soekarno Hatta, Darmasto lan Mintarsih klebu sing slamet. Dadi bisa ngrasakake hawaning Kamardikan sakwise suwe ngalami perjuangan mati matian.

            Nanging rikala semana kahanan NKRI durung temata tenan. Walanda isih owel ngakoni kamardikan Indonesia. Nganti ana Clash pertama lan kapindho. Uga pembrontakan muncul neng ngendi endi. Kayata ing Jawa Barat, Jawa Timur lan Sumatra.

                                    ***

           
                 Nanging kanggone Letnan Darmasto lan Muntarsih wis rada lodhang atine. Bisa ngrasakake len ngetokake sih katresnane. Karang ya wis direndhem suwe.

                 Darmasto banjur ngajak wongtuwane nglamar Mintarsih. Ditampa kanti mantep lan bungah atine. Karang ya wis suwe ngungun pemudha sing kebak tanggungjawab mimpin anak buahe, pinter lan waskita.

                 Mesti ya dipengestoni dening Ki Wskitokusuma. Lan bubar kuwi banjur nyekar kanca kancane sing gugur dadi bantening kenardikan.

                Nanging Mintarsih nduweni syarat. Arep ujian persamaan ing SMP lan SMA kanggo neruske ing Pendidikan Guru kanggo ndidik bangsa Indonesia.

           Syarat kang disarujuki Darmasto. Kebeneran dheweke ya wis nglamar dadi guru ing Tamansiswa, dadi pendereke Ki Hajar Dewantara.
                                   ***

                 Acara jatukkramane Letnan Darmasto lan Mintarsih kedadeyan ing ruang guru dalem Wirogunan. Ora neng Pendhapa Taman Siswa, mundhak nyolok mata.

                Diestreni dening Ki Hajar Dewantara piyambak, sakliyane Ki Waskitakusuma, wong atuwane nomnonan sakkloron, para kanca guru lan kanca gerilya. Sakwise ndongakke sepisan maneh kanca kanca gerilya sing gugur.

           Wengi kuwi rembulane padhang sumilak, ora kalingan mega. Kaya kaya melu nyekseni palakranane pejuang kamardikan sakkloron.

           Darnasto lan Mintarsih dhewe gumun lan lega atinr. Ora nyana yen bisa slamet urip bebrayan ing alaming kanardikan.
         
          Iku mau ya merga berkah lan keslametan saka Gusti Kang Maha Kuwaos lan Maha Asih. Lha yen ora ya tangeh lamun.
Darmasto lan Mintarsih bisa urip bebrayan kanthi kebak sih katresnan, rumangsa begja, tentrem, rahayu. Saklawase. ****

(CUTHEL)
@Wisnu Poespodikoro.