Mohon tunggu...
Maruhum Sidauruk
Maruhum Sidauruk Mohon Tunggu... -

http://batak-g.blogspot.com

Selanjutnya

Tutup

Sosbud

Ulaon Arsak ni Roha na Mate Punu

12 Agustus 2011   07:46 Diperbarui: 4 April 2017   17:43 6059
+
Laporkan Konten
Laporkan Akun
Kompasiana adalah platform blog. Konten ini menjadi tanggung jawab bloger dan tidak mewakili pandangan redaksi Kompas.
Lihat foto
Sosbud. Sumber ilustrasi: KOMPAS.com/Pesona Indonesia


Pangantusion Taringot Ulaon Arsak/dok Ni
Roha (Mate Punu)


//< ![CDATA[
function JOT_insertRelDate(timestamp, absTimeStr, isSiteLocale, dir) {
var relTimeStr = JOT_formatRelativeToNow(timestamp, isSiteLocale);
if (relTimeStr) {
if (isSiteLocale) {
document.write('' + relTimeStr + '< ' + '/span>');
} else {
document.write('' + relTimeStr + '< ' + '/span>');
}
} else {
document.write(absTimeStr);
}
}
//]]>


Molo mate punu didok ma i na so
marindang anak baoa,
holan boru do ianakhonna. Songon i do huroha pangalahona. Ai so adong na
manorushon dohot na manguduti goarna. Hansit do si songon on molo sian
adat-paradaton ni hita Batak. Molo najolo jala masa dope i di tingki on,
ndang
boi dope dibahen maralaman si songon on. Asa holan angka hata apul-apul
do
panghataion di si, lumobi sian angka horong ni hula-hula dohot horong ni
tulang. Alai, taringot tu goar manang ulaon si songon on hombar ma i
nian tu
keputusan ni panghataion ni angka tutur dohot raja, lumobi sian
hula-hula dohot
tulang.

Tar dos do ulaon di na Mate
Purpur dohot na Mate Punu

Mardalan do
dison ulaon napasahat Ulos Saput dohot Ulos Tujung.

Molo monding
Ina
, Simatua ni
namabalui ma pasahat Ulos Tujung tu Helana jala Tulang ni Ina na monding
i do
na pasahat Ulos Saputna.

Di pasidung ma
namangungkap Tujung dung mulak sian udean.

Molo monding
Ama
dipasahat
hula-hula ni namondingi (parboru) ma Ulos Tujung tu Ina namabalui (tu
boruna),
jala Tulang ni Ama na monding i do na pasahat Ulos Saputna.

Aha latar
belakang dohot philosofina ?

1.
Unduk marmeme Anak unduk do marmeme
Boru: ido pandohan ni Ompunta sijolojolo
tubu, jala songoni do nang di parsorang ni dakdanak di Pamoruon,
dakdanak baoa
manang dakdanak Boru-boru migor do ro Hula-Hulana (Tulangna) mamboan Aek
ni
Unte dohot pasahat Ulos tu dakdanak nabaru sorangi jala didok ma Ulos
Parompa.

2.Mangoli
Anak Baoa manang Muli Borui ba Tulangna do
napasahat Ulos, jala didok ma nuaeng goar ni Ulosi Ulos Holong.

3.
Monding pe Bere Baoa manang Bere
Boru-Boru Tulangna ma napasahat Ulos
Saput. Ima Ulos parpudi tu Berena namondingi.

4.
Secara umum holan 3 hali
do
sasahalak manjalo ulos sian Tulangna, ima :Ulos Parompa, Ulos
Marhasohotan(marbagas), Ulos Saput. Terkecuali molo ama adong
kemungkinan 4
hali, ima 1 naiUlos Mamongoti Bagas
hatiha Mangompoi Jabu.(Boasa di dok kemungkinan1 hali nai ?
Ala dang sude halak
boi manang patuhaon
olaon Mangompoi Jabu).

Contoh
Skenario:Sada
Ama monding nunga adong boruna alai dan adong dope anakna(baoa), jala
Tulang na
dimaksud di son ima Tulangni na monding,
Hula-hula tangkas Parboru dope, jala mangolu dope
paranak(tilahaon
matua).

Tarsongon
on ma si
ulahononhon:

a.Tujung
do pe sipasahotan tu
na mabalu i, jala ndang adong dope ianggo

“Boan
Na” di goari ma on
“Mardalan Na Bolon”.

b.Molo ama do na monding i,
“Tulang na ma mambahen saputna”, somalna tu na mate purpur ima “Ulos
Sibolang”
boi do nang “Ulos Sirara”.

c.Hula-hulana ma mambahen
tujung ni boru na, na ma balu i ima “Ulos Sibolang”.

d.Patupaon do songon ulaon “Marhata Raja”, jala laos
di si ma
pabotohon ni Paidua ni Suhut songon riwayat singkat (Barita Jujur Ngolu)
dohot
parsorion ni na monding i di tingki ni ngolu na.

e.
Di ulaon na “Marhata Raja”, ndang
pola patupaon ni
hasuhuton sipanganon.

f.
Ndang sijalo on do pe na
margoarhon “Ulos Holong” sian Hula-hula dohot sian Tulang ianggo apala
di
tingki manang di ulaon na songon i.

g.
Di tingki partutano na i,
ianggo sian ruhut ni paradaton ndang adong do pe sipatupaon ni hasuhuton
jala
dan adong ulaon maralaman.

h.Tangkas do jalo on ta haroro
ni hula-hula dohot tulang, hombar tu tingki naung di tontuhon di tingki
na “Marhata Raja” i.

i.Dung mulak sian udean,
udutan ma ulaon di na ro raja ni hula-hula “Mangungkap Tujung” ni na
mabalu i.
Sipatupaon ni Hula-hula di tingki na mangungkap tujung ni na mabalu i
ima :
dengke sitio-tio, indahan masak, mual (aek) na tio dohot parbue na pir.

j.Di tingki na mangungkap
tujung i raja ni hula-hula, molo tung dipatupa hasuhuton pe sipanganon
na
marsintuhu boi do i alai ndang adong marbagi jambar.

Asa
ummura antusanta tar songonon ma partording ni ulaon i.

1.
Manjalo
haroro ni Tulang pasahat Ulos Saput (somalna jam 10.00 wib)

Laos di acara i ma nasida mar acara penghiburan
(pasahat hata apul-apul)

MANOGOTNA DI NA MANJALO HARORO
NI TULANG (Ulos Saput)

Mangarade Paranak dohot manang
piga nasida na
marhaha-maranggi dibagas manjalo dohot mangampu ulaon na pinatupa ni
Tulang
dohot Hula-Hula.
Mangarade ma Boru laho manjalo Boras si Pir ni Tondi nabinoan ni
Hula-Hula:

Paidua ni Suhut:

Di hamu saluhutna Tulangnami,
dohot sude hamu
Hula-Hulanami, ala naung sahat ma tingkina Rajanami, pungkaonta ma ulaon
namanjalo hula-hula di ulaon parmonding ni Ama na ta haholongi on.

Di hamu Tulangnami, (Raja i
..……..) nunga rade hami
Rajanami manjalo haroromuna laho pasahathon ULOS SAPUT tu Ama namonding
on.

(Note: molo Ina namonding,
Tulang Rorobot/Tulang ni
ina na monding i ma dijou pasahat Ulos Saput).


Jongjong ma Tulang sipasahat
Ulos Saput dohot rombonganna di sabola siamun ni namondingi (tong do
mamereng
partonding/parpeakni bangke ni namate i /kondisi rumah), jala andorang
so
dipasahat Ulos Saput, Marende, Martangiang, didok ma hatana:

Hata ni
Tulang ni namonding Pasahat ULOS SAPUT
(somalna
“Ulos Sirara”):

Di hamu Ito dohot Lae… (Natoras
ni namonding) songoni nang di borunghu Nai…… (namabalu), pahompuku si……
dohot
di hamu berenami na marhaha maranggi, suang songoni di sude hamu
namardongan
tubu, na dohot do hami Tulangmuna, Nantulangmuna dohot Ompungmuna, sude
hami na
pungu on marhabot ni roha diparmonding ni Bere nami ima Ama na ta
haholongi on.


Najolo diparsorang ni Berenami on, hupasahat hami Tulangna do Ulos
Parompa ima
songon lampin ni Berenami on. Nuaeng nunga monding ibana, ro ma hami
Tulangna
pasahat Ulos Saputna.Asa dohononnami ma tu hamu Inang borunghu
(namabalu)Nai ..……,
pahompuku si…........ dohot tu sude hamu Berenami (haha-anggi dohot
iboto ni
namonding): Hupasahat hami ma Ulos Saput on tu Berenami naung monding
on, dohot
pangidoan di tangiangnami tu Amanta Debata Parasi Roha i, asa manaputi
Parhorason, Panggabean sian pasu-pasu ni Tuhanta di hamu sude na
tinadingkon ni
Berenami on.

Borhat ma ho berengku
mandapothon Tuhan Jesus
Kristus di surgo hasonangan i. (Laos diampehon ma Ulos Saputi tu na
mondingi)

Paidua
ni Suhut:

Rajanami, mauliate ma di hamu,
nunga tangkas di
pasahat hamu ulos saput ni beremu ima Ama na hu haholongi hami naung
bostang di
jolonta on, sahali nari dohonon nami maulitae godang ma di hamu
Tulangnami
.

Note: dang pala si alusan ni
paranak /pasahathon piso-piso tu Tulang dohot Hula-hula alana na mate
punu do
on, jala Tulang dohot Hula-hula pe ingkon mangantusi do di si. Si tongka
ni na
unang, sotung adong sarita sian Tulang dohot Hula-hula molo so di
pasahat suhut
piso-piso (alus ni ulos nasida).

2.
Manjalo
haroro ni Hula-hula pasahat Ulos Tujung (dung sahat UlosSaput)

Paidua
ni Suhut:

Mauliatema. Di hamu
nahuparsangapi hami
Hula-Hulanami (Raja ……….……) nunga mangarade hami Rajanami manjalo
haroromuna
laho pasahathon Ulos Tujung.


Jongjong ma Hula-Hula
sipasahat Ulos Tujung dohot rombonganna di sabola siamun ni namondingi
(tong do
mamereng partonding/parpeakni bangke ni namate i /kondisi rumah), jala
sipasahat Ulos Tujung di jolo ni namabalu i.

Andorang so dipasahat
Ulos Tujung, Marende, Martangiang, didok ma hatana
:

Hata ni
Hula-hula (Parboru) Pasahat ULOS TUJUNG (
somalna
“Ulos Sibolang”):

Di ho Inang, Borunghu: . Di
tingki on
dipaporsanhon Tuhanta do tu ho sitaonon na mansai dok-dok, mansai borat
do
sitaonon on songon udan nasohasaongan, songon alogo na so hapudian.
Dison
ro do hami Hula-Hulamu mandapothon
hamu, paboa na rap do hita marsitaonon di parmonding ni Helanami on. Ala
naung
parjolo monding Helanami on, di son ro hami laho pasahat ULOS TUJUNG tu
hamu na
paboahon naung marsirang hamu di hangoluan on dohot Helanami naung
monding on.
Huampehon hami ma Ulos Tujung on tu simanjujungmu, napaboahon naung
mabalu
hamu, tanda naung holip sian parnidaanmuna Helanami/Laenami naung
monding on,
jala marhite nahuampehon hami Tujung on tu hamu didongani tangiangnami
tu
Amanta Debata Parasi Rohai, asa
tanganNa nasumurungi ma mangondingi hamu sian sude arsak ni roha on,
ditamparhon sian rohamu roha namandele, jala sai ditogu-togu Tuhanta ma
hamu
laho mandalani ngolumuna tu angka ari nanaeng ro.
(Mangampehon Ulos Tujung: sian siamun ni namabalui, tu simanjujungna
torus tu
hambirang, jala ingkon satonga pardompahan ni namabalui ditutup tujungi)

Andorang so ditutup hula-hula dohot tangiang panutup, pintor alusan
ni
Paidua ni Suhut do mandok mauliate, songon on ma hatana:

Mauliate malambok pusu ma
Rajanami di holong ni
rohamuna i di hami pamoruonmuna on, lumobi ma di naung pinasahatmuna
Ulos
Tujung tu Inanami namabalu on.
Sai anggiat ma songon pangidoanmuna i, sai asi ma Roha ni Tuhanta, dao
ma
pandeleansian Ina naung mabalu on, sai
tumibu ma tarapul rohana siala ni angka tangiangmuna hula-hulanami.
Rajanami, songon naung hutariashon hami di “Marhata Raja” nabodari, di
namulak
sian udean annon rap ma hita mulak tu bagasnami on laho pasidunghon
ulaonta
ima: Ungkap Tujung jala laos di ulaon i ma Rajanami mangido tangiang
hami sian
hamu hula-hula nami jala apuli hamu hami tarlumobi Ina naung mabalu on,
Sahali
nari dohononnami ma mauliate godang ma di hamu saluhutna hula-hulanami
dohot
sude uduranmuna Rajanami.

Dung i ditutup Hula-hula
ma dohot tangiang.

3.
Manjalo
haroro ni Bona Tulang, laos disi ma nasida pasahat hata apul-apul.

4.
Manjalo
haroro ni Tulang Rorobot, laos disi ma nasida pasahat hata apul-pul.

5.
Dongan
Sahuta pasahat hata apul-apul (termasuk ma dison Punguan Parsahutaon)

6.Dongan
Tubu
(dohot boru,bere) termasuk ma dison Punguan Parmargaon dohot Parompuon
pasahat hata apul-apul

7.
Mangampu
Hasuhuton

8.
Di
pasahat ma tu Huria

9.Borhat
ma
tu udean (pemakaman)

10.Ulaon
Ungkap
Tujung (dung mulak sian udean)

Somalna
dung mulak sian udean dibahen
do partangiangan. Andorang so mangan na torop, jolo di ungkap suhut
parboru ma
tujung ni boruna.

Hata sidohonon
tingki mangungkap tujung on ma
:

Di ho ito. Adat
napinungka ni Opmunta siolo-jolo tubu, dung ni ampehon tujung ni
namabalu,
ingkon ungkapon do muse asa gok ulaon adat i.

Nuaeng pe ro do ahu
mangungkap tujung mon. Dung i diungkap ma tujung i, jala di jomput ma
boras 3
hali tu simanjujung ni namabalu i jala didok ma: sai pir ma tondim olat
ni on
tu joloanon. Udut tusi di taburhon ma boras liat-liat, liat gabe liat
horas. Salpu
i di painumhon ma aek sian galas, jala didok ma: ingot ma ito hata ni
Tuhanta
na mandok; Ahu do namambugangi, alai
laos
ahu do na pamalumhon. On pe sai di pamalum Tuhanta ma na hansit jala na
bernit
na ampe tu borunghu, sai tiur ma pardalananmu tu joloan on bahenon ni
Tuhanta
Parasi Roha i. Di usaphon ma saotik tu simalolong ni na mabalu i jala
didok ma;
Tuhanta ma namangapus ilu sian simalolongmon.
Dipadao
ma angka na holom, sai tiur ma pemerenganmu
tu joloan on. Dung i disuhaphon ma muse tu bohi ni namabalu i (disuhapi)
jala
didokma: sai minar ma bohim, jala sai ro ma las ni roham tu joloan on.
Salpu i
dilehon ma mangan na mabalu i, ima dengke na pinatupa ni hula-hula.

Dung i marsipanganon ma. Ndang
adong marbagi jambar di ulaon on.

Dung sidung marsipanganon
di uduti ma muse dohot panghataion ganup ma mandok hata apul-apul na be,
parpudi ma Hula-hula hasuhuton (hula-hula tangkas).

Dang adong be sihatahonon
ni Hula-hula taringot boru nasida na mabalu i, alana adong do
tading-tading ni
amanta na jumolo monding i jala hot do ina i di hutana

Ina na mabalu tersebut
tidak di mungkinkan untuk kembali ke rumah orang tuanya.

Dia tetap bagian dari
keluarga besar suaminya karena dia punya anak dan dia berkewajiban untuk
membesarkannya.

Referensi & Daftar Pustaka
:

1.
Jambar Hata, T.M Sihombing, CV
Tulus Jay
a

2.
Dalihan Natolu Nilai Budaya Suku
Batak, Drs. DJ Gultom Rajamarpodang,
CV Armada –
Medan

3.             Meninngal,adat Dalihan NATOLU Richqard Sinaga Penerbit Dian utama Jakarta.

4.            Marsisisean di Ulaon Adat Batak, Medan

5.
Situs Partungkoanhttp://tanobatak.wordpress.com

6.
Seri Diskusi Injil & Adat
Pdt
Daniel Taruli Asi Hararap Sth,
http://rumametmet.com

7.Literatur lain sian angka
panuturiaon nu angka natua-tua.

Baca konten-konten menarik Kompasiana langsung dari smartphone kamu. Follow channel WhatsApp Kompasiana sekarang di sini: https://whatsapp.com/channel/0029VaYjYaL4Spk7WflFYJ2H

HALAMAN :
  1. 1
  2. 2
  3. 3
  4. 4
  5. 5
  6. 6
  7. 7
Mohon tunggu...

Lihat Konten Sosbud Selengkapnya
Lihat Sosbud Selengkapnya
Beri Komentar
Berkomentarlah secara bijaksana dan bertanggung jawab. Komentar sepenuhnya menjadi tanggung jawab komentator seperti diatur dalam UU ITE

Belum ada komentar. Jadilah yang pertama untuk memberikan komentar!
LAPORKAN KONTEN
Alasan
Laporkan Konten
Laporkan Akun