Critane "Sewise Grubugan" dadi "Grubugan"

***

Ratas ora teyeng semaur. Rembuge Pak Kodar wis genah. Dheweke sanggup mbantu wragad nggo ngadegna maning umahe Ratas. Pak Lurah sing esih tunggal karo Pak Kodar melu mbombong atine Ratas. "Wis, Tas. Aja kejeron goli mikir. Kabeh wis kedadeyan. Ko klebune esih ketiban begya. Angger sore kuwe bojomu ora agi ngendhong toli mbuh dadi apa. Sekiye ko sing aso bae pikirane. Kiye Uwa Kaji ya gelem mbantu wragad nggo ngadegna umahmu sing anyar mengko. Dadi aja kedawan gagang degawe susah nemen-nemen."

Krungu omongane Pak Lurah sing kaya kuwe Ratas meneng bae. Pikirane temlawung, mbayangna kayangapa iloken penguripane neng umah sing anyar. Umah anyar sing ora neng tanah warisane bapane.

Karepe Pak Kodar kaya-kaya wis ora bisa derembug maning. Pak Kodar gelem mbantu wragad nggo ngadegna umahe Ratas sing anyar, malah kayune besiar sing rubuh ya depasrahna nggo binah usuk lan liya-liyane, ningen ana syarate. Pak Kodar aweh sarat tanah pekarangan sing maune dienggoni Ratas kudu dedol sisan maring dheweke. "Angger ko arep nekad manggoni tanah kiye ya bodowa. Inyong ya ora teyeng menging. Ning inyong teyenge mung mbantu ko semending. Ora teyeng nyaguhi ngedegna umah segluntung. Ananae wit besiar kae rubuh ya udu karepe inyong, kabeh wis dadi kersane sing gawe urip. Agi wingi-wingi ko bola-bali prentah inyong ator wit besiare, toli inyong wis ngomong. Gari ko bae sing pindah toli bisa. Kadaran pekarangan kena dedol ikih, inyong ya gelem tuku seumahe, senajan umahe ya ora bakal tek enggoni. Utawane pekarangane dedol, umahe deboyong, kaya kuwe toli teyeng. Lah, ko malah ora gelem manut maring omonge inyong. Ko mung ngugemi ora kepengin ninggalna tanah tantu, apamaning jere ngedol. Ya kaya kiye akibate. Inyong tah ora agi kesenengen ko kapesan. Inyong malah kepengin kepriwe supaya ko ya kepenak, ayem, ora wedi kerubuhan wit maning. Jajalen depikir sing temenan."

Ratas bingung. Senajan ganu bapa biyunge ora tau wekas utawane menging aja ngasi tanah kiye dedol, ning Ratas ya kemutan pituture wong kuna. Jere, sapa-sapaha sing ngedol tanah tantu warisan padha karo ora ngregani maring lara lapane wong tuwa. Sejarahe kaki nini bakal mandheg neng tanah tantu kuwe. Mbangkanen sejarah sing mandheg jere sejarah sing sedhela maning bakal ilang.

Ratas urung teyeng semaur. Pitukone Pak Kodar jane lumrah, patut tumrape rega tanah umume. Ratas arep taren rembugan dhisit karo bojone. Pamitan karo Pak Lurah lan Pak Kodar, Ratas bali. Sedawane dalan pikirane mowak-mawik, gemrungsung pengrasane. Pikirane jengkel, gela mikirna rembuge Pak Kodar.

Bojone mapag mbareng Ratas gedug ngumahe Kang Kuwat, tanggane wetan umah sing siki agi detunuti ngiyub.

"Kepriwe, Kang?" takone sing wadon mbareng Ratas njanggong neng tundhagan.

Ratas ora gagiyan semaur. Dheweke nyawang wetengane bojone sing wis tuwa. Nylinguk ngulon, dheweke nyawang wit besiar sing megin ngadeg ngayer-ayer ora melu rubuh ketunjang grubugan. Ratas kemutan, Pak Kodar wangkot ora gelem negor senajan wit sing sijine wis ngrubuhi umahe dheweke. Jere, wit kuwe kon gedhe semendhing maning, arep nggo binah usuk angger anakke lanang gawe umah.

***