Jantung, organ cilik anu ngajaga paninggalan di jero badan kita, nyaéta pusat kahirupan anu vital. Sangat banyak tina urang mungkin henteu ngadanguanana rutin, tapi jantung nyaéta mesin anu luar biasa anu ngapompa getih kana sakulawarga badan, nyadiakeun oksigen jeung nutrisi anu diperlukan pikeun ngajaga urang tetep hayang. Dina artikel ieu, urang bakal nguping jalan-jalan penting jantung salaku "pusat kahirupan" jeung cara urang bisa nyaho kesehatanna.
Fungsi Jantung
Salah sahiji fungsi jantung nyaéta ngapompa getih kana sakulawarga badan. Unik perenah, jantung urang tiap dinten make tulaksanana sekitar 100.000 kali. Ieu dihasilkeun pikeun mungkus sirkulasi getih kana sakulawarga badan lewat jaringan salaku sirkulasi getih anu dikenal minangka sistim peredaran getih. Jantung urang bisa ngajalankeun 14.000 liter getih tiap dinten.
Getih éta ngalirkeun oksigen jeung nutrisi penting kana setiap bagian badan Anjeun. Samentawisna, getih ogé ngandung karbon dioksida jeung limbah hasil metabolisme badan, pikeun diangkat kana paru-paru jeung dihuluken ti badan.
Bagian-Bagian Jantung jeung Fungsina
Perikardium
Perikardium nyaéta lapisan pelindung anu mawa jantung. Bagian ieu teras tina dua lapisan, yaitu lapisan serosa (serous pericardium) anu nyaéta lapisan perikardium bagian dalam di deket jantung jeung lapisan fibrosa (fibrous pericardium) anu nyaéta bagian luarna tina lapisan perikardium.
Perikardium ngalaksanakeun pikeun nyegah jantung tina luka fisik jeung infeksi. Samentawisna, perikardium ogé ngabantosan ngajaga jantung tetep dina tempatna dina rongga dada jeung ngawaskeun gesekan kasilan sareng organ lianna.
Lapisan serosa ngasilkeun getih serosa anu fungsina salaku pelumas jeung pelumas pikeun jantung, pikeun ngabantosan nyegah gesekan antara jantung sareng organ lianna jeung ngalumaskeun jantung nalika narima.
Serambi (Atrium)
Serambi jantung atanapi atrium nyaéta dua ruang cilik anu terletak di bagian luhur jantung. Jantung manusa gaduh dua serambi, yaitu serambi kanan jeung serambi kiri. Di dieu kawasannana.
Serambi Kanan (Atrium Kanan)
Serambi kanan ngarengkuh getih anu nyandungan oksigen réndah jeung karbon dioksida tinggi tina sakulawarga badan lewat pembuluh darah vena. Getih ieu ogé nyandungan limbah metabolik anu dihasilkeun ku organ jeung jaringan badan. Samentawisna, éta diterima ku serambi kanan, getih diemperkeun kana bilik kanan jeung selanjutna dipompa kana paru-paru lewat arteri pulmonalis.
Serambi Kiri (Atrium Kiri)
Serambi kiri ngarengkuh getih anu kaya oksigen tina paru-paru lewat vena pulmonalis. Getih ieu parantos ngalawir prosés pertukaran gas dina paru-paru, di mana oksigen ditambihan jeung karbon dioksida dikeluarkan. Samentawisna, éta diterima ku serambi kiri, getih diemperkeun kana bilik kiri, jeung selanjutna dipompa kana sakulawarga badan lewat aorta.
Secara keseluruhan, fungsi pangsa serambi jantung nyaéta ngarengkuh getih kotor tina sirkulasi badan jeung getih bersih tina paru-paru, sareng ngahijikeun aliran getih kana bilik jantung. Serambi nyadiakeun tempat pangeusi getih kanggo sagala bilih saméméh dipompa kana bilik jantung.
Bilik (Ventrikel)
Ventrikel, ogé dikenal minangka bilik jantung, nyaéta dua ruang anu langkung gedé anu terletak di bagian kalawan jantung, tepat di handap serambi. Aya dua ventrikel dina jantung, kawasannana.
Ventrikel Kanan
Ventrikel kanan ngalaksanakeun pikeun ngarengkuh getih kotor tina serambi kanan. Selanjutna, getih kotor bakal dipompa kana paru-paru kanggo ngalaksanakeun pertukaran karbondioksida jeung oksigen, lalu balik deui kana jantung. Proses ieu dikenal minangka sirkulasi pulmonal.
Ventrikel Kiri
Ventrikel kiri ngarengkuh getih tina serambi kiri, terus dipompa kana sakulawarga badan lewat arteri utama, yaitu aorta. Getih anu dihasilkeun ku ventrikel kiri kaya oksigen jeung nutrisi anu diperlukan ku organ jeung jaringan badan. Dibandingkeun jeung bagian jantung lianna, bilik kiri gaduh tembok anu paling tebal.
Secara keseluruhan, perbeusi utama antara ventrikel kanan jeung ventrikel kiri nyaéta sistim peredaran getih anu dipompa. Ventrikel kanan ngapompa getih kana paru-paru kanggo pertukaran oksigen jeung karbondioksida, samentawisna ventrikel kiri ngapompa getih kana sakulawarga badan kanggo
ngahaturkeun oksigen jeung nutrisi kana sakulawarga organ jeung jaringan badan.
Katup
Jantung dipasangkeun ku opat katup penting anu ngatur aliran getih di dina. Katup ieu terdiri tina katup mitral jeung katup trikuspid anu terletak di antara serambi jeung bilik, sareng katup aorta jeung katup pulmonal anu terletak dina pintu keluar tina bilik. Fungsi utama katup nyaéta ngahijikeun aliran getih balik pikeun mastikeun aliran getih anu efisien jeung rapi.
Katup trikuspid, yaitu katup anu ngatur aliran getih antara bilik kanan jeung serambi kanan.
Katup mitral, yaitu katup anu ngalirkeun getih anu kaya oksigen tina paru-paru kana serambi kiri, terus kana bilik kiri.
Katup aorta, yaitu katup anu muka jalan kanggo getih ngalir tina bilik kiri kana aorta, terus dipompa kana sakulawarga badan.
Katup pulmonal, yaitu katup anu muka jalan kanggo getih ngalir tina bilik kanan kana arteri pulmonalis kanggo nyadiakeun getih deui kana paru-paru.
Pembuluh Darah
Pangsa jantung anu seueur nyaéta pembuluh darah. Aya tilu jinis pembuluh darah anu gaduh peran penting dina sirkulasi getih, yaitu arteri, vena, jeung kapiler.
Arteri
Arteri nyaéta pembuluh darah anu ngalayakeun getih tina jantung kana sakulawarga badan manusa. Arteri gaduh dinding anu tebal jeung kuat. Arteri utama dina badan manusa nyaéta aorta anu ngalayakeun getih tina ventrikel kiri jantung jeung ngalirkeunana kana sakulawarga badan lewat cabang-cabang arteri anu langkung cilik.
Vena
Vena nyaéta pembuluh darah anu ngalayakeun getih deui kana jantung tina sakulawarga badan. Vena gaduh dinding anu langkung tipis jeung kurang elastis dibandingkeun jeung arteri.
Vena ngumpulkeun getih anu ngandung karbon dioksida jeung limbah metabolik tina organ badan, terus ngalayakeunana deui kana paru-paru kanggo pertukaran gas.
Kapiler
Kapiler nyaéta pembuluh darah anu sangat cilik jeung tipis anu ngahubungkeun arteri jeung vena. Kapiler nyaéta tempat ngahijikeun pertukaran zat antara pembuluh darah jeung jaringan badan. Dinding kapiler terdiri tina lapisan endotel anu tipis, nahaana memungkinkeun oksigen, nutrisi, jeung zat-zat penting anu lianna pikeun lantaran kana jaringan badan.
Otot Jantung
Otot jantung, ogé dikenal minangka miokardium, nyaéta jaringan otot anu nyusun dinding jantung. Otot jantung gaduh kemampuan kontraksi jeung relaksasi anu ngabéda jantung kanggo ngapompa getih kana sakulawarga badan.
Otot jantung sanggup luhur kuat lantaran dipikandakkeun terus menerus kanggo ngapompa getih. Upami otot jantung berhenti, lalu sistim peredaran getih ogé bakal berhenti.
Cara Ngajaga Kesehatan Jantung
Ningali banyak jinis fungsi jantung anu penting, alusnya urang kedah ngajaga kesehatanna, ku cara:
Rutin Berolahraga
Olahraga atanapi setidakna ngadamel aktivitas fisik ringan rutin tiasa ngabantosan jantung anjeun kanggo tetep sehat. Saat urang olahraga (anu diala dumasar deui ku pemanasan nu pas, tangtosna) jantung bakal ngapompa getih langkung deras jadi pembuluh-pembuluh darah anjeun bakal langkung lentur. Samentawisna, oksigen bakal didistribusikeun kana sakulawarga badan anjeun jadi anjeun bakal tambah sehat.
Ngajaga Pola Makan Sehat
Jaga pola makan Anjeun. Naon anu Anjeun konsumsi tiap dinten? Tetepkah makanan Anjeun sehat, atanapi malah makanan anu aya lemak, garam, jeung gulanya ti salian? Salah sahiji panggedena penyakit jantung nyaéta makanan anu ngandung lemak jeung garam nu geura ditutup ku makanan cepat sajina, daging asap, sosis, jeung makanan anu seueur diolah ku teknik deep fry. Upami moal jantung Anjeun sehat, éntoslah ngonsumsi makanan-makanan segar sapertos sayur-sayuran, kacang-kacangan, jeung ikan salmon.
Ngajaga Berat Badan Ideal
Ngajaga berat badan anu ideal teu hanya bakal nyadiakeun Anjeun sehat, tapi ogé bakal ngamudahkan Anjeun kanggo bogal jeung tampak langkung alus. Batasi makan atanapi minum anu ngandung lemak jeung garam sok. Tetep kontrol berat badan Anjeun ku ngarancang menu mingguan anu sehat. Aya cara sihébat pikeun ngukur berat badan anu ideal bagi Anjeun, yaitu ku nganggo Rumus Broca. Mangrupa mibanda jeung wanita gaduh massa otot anu beda, rumus anu dikeluarkeun ku Pierre Paul Broca ieu ogé beda pikeun pria jeung wanita:
Ngukur berat badan ideal pria:
(Tinggi Badan – 100) – (Tinggi Badan – 100) x 10 %) = Berat Badan Ideal Pria
Conto Ngukur berat badan ideal pria jeung tinggi badan 180 cm.
(180 – 100) – (180 – 100) x 10%) = 72 kg.
Ngukur berat badan ideal wanita:
(Tinggi Badan – 100) – (Tinggi Badan – 100) x 15 %) = Berat Badan Ideal Wanita
Conto Ngukur berat badan wanita jeung tinggi badan 155 cm.
(155-100) – (155-100) x 15%) = 40 kg.
Kudu diinget yén rumus ieu moal sahiji pisan, lantaran aya banyak faktor sapertos umur jeung proporsi badan nu patali ngaruhkeun berat badan ideal seseorang, tapi rumus ieu bisa jadi perkiraan berat badan ideal Anjeun.
Ngontrol Kadar Kolesterol dina Getih
Hal nu ogé perlu diperhatikeun kanggo ngajaga kesehatan jantung nyaéta ku ngontrol kadar kolesterol dina getih. Anjeun tiasa ngalaksanakeun hal ieu ku ngadamel panyajian darah rutin di rumah sakit atanapi sacara mandiri di rumah jeung bérés kit nu aya di pasaran.
Rajin Minum Cai Putih
Eta bade sareng nyaho yén rajin minum cai putih tiasa ngaleupaskeun risiko kena penyakit jantung ngagunakeun 54 % dina pria jeung 41 % dina wanita. Ieu lantaran cai tiasa nyerepkeun kandungan garam dina getih jadi meringankan kerja jantung dina ngapompa getih anyar kana sakulawarga badan. Umumna, kebutuhan cai badan anjeun tiasa dicek ku ngajaga urin anjeun, upami ngarep pekat eta berarti badan anjeun kedah ngaleupaskeun cai langkung sareng. Minum 8 gelas cai sehari nyaéta sawatara kebiasaan anu sering, tapi ngahasilkeun manfaat nu saé kanggo jantung jeung badan anjeun.
Beurat Merokok
Peteng nu aya dina bungkus rokok teu dibereskeun tanpa alasan. Ngantos WHO tiap taun aya 1,9 juta urang anu mateuna lantaran penyakit jantung nu kadaptar jeung panggunana tembakau. Nikotin jeung karbon monoksida nu aya dina rokok teu hanyar rusak paru-paru, tapi ogé sangat bérésiko kanggo jantung manusa. Upami Anjeun rék ngahormatkeun jantung Anjeun sehat, berenti merokok saurang-na.
Istirahat nu Cukup
Jantung kita teu hanya ngabakti langkung keras nalika kita kudu ngahasilkeun gizi jeung cai, tapi ogé sangat dipengaruhi ku tingkat stres jeung tekanan darah. Upami Anjeun ngalebur duit Anjeun sampeureun batasna, aya banyak bagian dina badan Anjeun anu bakal diganggu, terutama jantung. Istirahat nu cukup bakal ngamastikeun yén metabolisme Anjeun nyokot optimal, stres Anjeun langkung dikelola, jeung tekanan darah Anjeun normal. Jantung nyaéta "pusat kahirupan" anu vital kanggo badan kita. Ku peran pentingna dina ngapompa getih kana sakulawarga badan, jantung ngamastikeun yén oksigen jeung nutrisi ngalayakeun unggal sel badan kita, samentawisna ogé ngalayakeun limbah metabolik kanggo dilempar. Struktur jantung anu kompleks, kalebet serambi, bilik, katup, jeung pembuluh darah, beunghar sareng ngabantosan ngahaturkeun sirkulasi getih anu efisien.
Kanggo ngajaga kesehatan jantung, penting kanggo ngadaptar gaya hirup anu sehat, kalebet ngolahraga teratur, ngonsumsi makanan sehat, ngajaga berat badan ideal, ngontrol kadar kolesterol, minum cai putih, berenti merokok, jeung istirahat nu cukup.
Ku ngalaheran pentingna jantung salaku "pusat kahirupan" kita, urang tiasa ngajalkeun langkah-langkah proaktif kanggo ngajaga kesehatanna. Ingat yén ngajaga jantung sehat nyaéta investasi dina kualitas hirup kita. Ku gaya hirup anu sehat jeung perhatian nu cocog kanggo kesehatan jantung, urang tiasa nikmati hirup anu panjang, sehat, jeung penuh kualitas.
ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ, ᮇᮁᮌᮃᮔ᮪ ᮎᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮕᮃᮔᮤᮀᮌᮃᮜᮃᮔ᮪ ᮓᮤ ᮏᮨᮛᮧ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮊᮤᮒᮃ, ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮕᮥᮞᮃᮒ᮪ ᮊᮃᮠᮤᮛᮥᮕᮃᮔ᮪ ᮃᮔᮥ ᮗᮤᮒᮃᮜ᮪. ᮞᮃᮍᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮑᮃᮊ᮪ ᮒᮤᮔᮃ ᮅᮛᮃᮀ ᮙᮥᮀᮊᮤᮔ᮪ ᮠᮨᮔ᮪ᮒᮩ ᮍᮃᮓᮃᮍᮥᮃᮔᮃᮔᮃ ᮛᮥᮒᮤᮔ᮪, ᮒᮃᮕᮤ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮙᮨᮞᮤᮔ᮪ ᮃᮔᮥ ᮜᮥᮃᮁ ᮘᮤᮃᮞᮃ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪, ᮑᮃᮓᮤᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮔᮥᮒᮁᮤᮞᮤ ᮃᮔᮥ ᮓᮤᮕᮨᮛundefinedᮥᮊᮃᮔ᮪ ᮕᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮅᮛᮃᮀ ᮒᮨᮒᮨᮕ᮪ ᮠᮃᮚᮃᮀ. ᮓᮤᮔᮃ ᮃᮁᮒᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮄᮉ, ᮅᮛᮃᮀ ᮘᮃᮊᮃᮜ᮪ ᮍᮥᮕᮤᮀ ᮏᮃᮜᮃᮔ᮪-ᮏᮃᮜᮃᮔ᮪ ᮕᮨᮔ᮪ᮒᮤᮀ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮞᮃᮜᮃᮊᮥ "ᮕᮥᮞᮃᮒ᮪ ᮊᮃᮠᮤᮛᮥᮕᮃᮔ᮪" ᮏᮩᮀ ᮎᮃᮛᮃ ᮅᮛᮃᮀ ᮘᮤᮞᮃ ᮑᮃᮠᮧ ᮊᮨᮞᮨᮠᮃᮒᮃᮔ᮪ᮔᮃ.
ᮖᮥᮀᮞᮤ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ
ᮞᮃᮜᮃᮂ ᮞᮃᮠᮤᮏᮤ ᮖᮥᮀᮞᮤ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮍᮃᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪. ᮅᮔᮤᮊ᮪ ᮕᮨᮛᮨᮔᮃᮂ, ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮅᮛᮃᮀ ᮒᮤᮃᮕ᮪ ᮓᮤᮔ᮪ᮒᮨᮔ᮪ ᮙᮃᮊᮨ ᮒᮥᮜᮃᮊ᮪ᮞᮃᮔᮃᮔᮃ ᮞᮨᮊᮤᮒᮃᮁ |᮱᮰᮰|.|᮰᮰᮰| ᮊᮃᮜᮤ. ᮄᮉ ᮓᮤᮠᮃᮞᮤᮜ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮕᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮙᮥᮀᮊᮥᮞ᮪ ᮞᮤᮁᮊᮥᮜᮃᮞᮤ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮜᮨᮝᮃᮒ᮪ ᮏᮃᮛᮤᮍᮃᮔ᮪ ᮞᮃᮜᮃᮊᮥ ᮞᮤᮁᮊᮥᮜᮃᮞᮤ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮃᮔᮥ ᮓᮤᮊᮨᮔᮃᮜ᮪ ᮙᮤᮔᮃᮀᮊᮃ ᮞᮤᮞ᮪ᮒᮤᮙ᮪ ᮕᮨᮛᮨᮓᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ. ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮅᮛᮃᮀ ᮘᮤᮞᮃ ᮍᮃᮏᮃᮜᮃᮔ᮪ᮊᮩᮔ᮪ |᮱᮴|.|᮰᮰᮰| ᮜᮤᮒᮨᮁ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮒᮤᮃᮕ᮪ ᮓᮤᮔ᮪ᮒᮨᮔ᮪.
ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮆᮒᮃ ᮍᮃᮜᮤᮁᮊᮩᮔ᮪ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮔᮥᮒᮁᮤᮞᮤ ᮕᮨᮔ᮪ᮒᮤᮀ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮨᮒᮤᮃᮕ᮪ ᮘᮃᮌᮤᮃᮔ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪. ᮞᮃᮙᮨᮔ᮪ᮒᮃᮝᮤᮞ᮪ᮔᮃ, ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮇᮌᮦ ᮍᮃᮔ᮪ᮓᮥᮀ ᮊᮃᮁᮘᮧᮔ᮪ ᮓᮤᮇᮊ᮪ᮞᮤᮓᮃ ᮏᮩᮀ ᮜᮤᮙ᮪ᮘᮃᮂ ᮠᮃᮞᮤᮜ᮪ ᮙᮨᮒᮃᮘᮧᮜᮤᮞ᮪ᮙᮨ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪, ᮕᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮓᮤᮃᮀᮊᮃᮒ᮪ ᮊᮃᮔᮃ ᮕᮃᮛᮥ-ᮕᮃᮛᮥ ᮏᮩᮀ ᮓᮤᮠᮥᮜᮥᮊᮨᮔ᮪ ᮒᮤ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪.
ᮘᮃᮌᮤᮃᮔ᮪-ᮘᮃᮌᮤᮃᮔ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮏᮩᮀ ᮖᮥᮀᮞᮤᮔᮃ
ᮕᮨᮛᮤᮊᮃᮁᮓᮤᮅᮙ᮪
ᮕᮨᮛᮤᮊᮃᮁᮓᮤᮅᮙ᮪ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮜᮃᮕᮤᮞᮃᮔ᮪ ᮕᮨᮜᮤᮔ᮪ᮓᮥᮀ ᮃᮔᮥ ᮙᮃᮝᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ. ᮘᮃᮌᮤᮃᮔ᮪ ᮄᮉ ᮒᮨᮛᮃᮞ᮪ ᮒᮤᮔᮃ ᮓᮥᮃ ᮜᮃᮕᮤᮞᮃᮔ᮪, ᮚᮃᮄᮒᮥ ᮜᮃᮕᮤᮞᮃᮔ᮪ ᮞᮨᮛᮧᮞᮃ (ᮞᮨᮛᮧᮅᮞ᮪ ᮕᮨᮛᮤᮎᮃᮁᮓᮤᮅᮙ᮪) ᮃᮔᮥ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮜᮃᮕᮤᮞᮃᮔ᮪ ᮕᮨᮛᮤᮊᮃᮁᮓᮤᮅᮙ᮪ ᮘᮃᮌᮤᮃᮔ᮪ ᮓᮃᮜᮃᮙ᮪ ᮓᮤ ᮓᮨᮊᮨᮒ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮏᮩᮀ ᮜᮃᮕᮤᮞᮃᮔ᮪ ᮖᮤᮘᮁᮧᮞᮃ (ᮖᮤᮘᮁᮧᮅᮞ᮪ ᮕᮨᮛᮤᮎᮃᮁᮓᮤᮅᮙ᮪) ᮃᮔᮥ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮘᮃᮌᮤᮃᮔ᮪ ᮜᮥᮃᮁᮔᮃ ᮒᮤᮔᮃ ᮜᮃᮕᮤᮞᮃᮔ᮪ ᮕᮨᮛᮤᮊᮃᮁᮓᮤᮅᮙ᮪.
ᮕᮨᮛᮤᮊᮃᮁᮓᮤᮅᮙ᮪ ᮍᮃᮜᮃᮊ᮪ᮞᮃᮔᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮕᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮑᮨᮌᮃᮂ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮒᮤᮔᮃ ᮜᮥᮊᮃ ᮖᮤᮞᮤᮊ᮪ ᮏᮩᮀ ᮄᮔ᮪ᮖᮨᮊ᮪ᮞᮤ. ᮞᮃᮙᮨᮔ᮪ᮒᮃᮝᮤᮞ᮪ᮔᮃ, ᮕᮨᮛᮤᮊᮃᮁᮓᮤᮅᮙ᮪ ᮇᮌᮦ ᮍᮃᮘᮃᮔ᮪ᮒᮧᮞᮃᮔ᮪ ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮒᮨᮒᮨᮕ᮪ ᮓᮤᮔᮃ ᮒᮨᮙ᮪ᮕᮃᮒ᮪ᮔᮃ ᮓᮤᮔᮃ ᮛᮧᮀᮌᮃ ᮓᮃᮓᮃ ᮏᮩᮀ ᮍᮃᮝᮃᮞ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮌᮨᮞᮨᮊᮃᮔ᮪ ᮊᮃᮞᮤᮜᮃᮔ᮪ ᮞᮃᮛᮨᮀ ᮇᮁᮌᮃᮔ᮪ ᮜᮤᮃᮔ᮪ᮔᮃ.
ᮜᮃᮕᮤᮞᮃᮔ᮪ ᮞᮨᮛᮧᮞᮃ ᮍᮃᮞᮤᮜ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮞᮨᮛᮧᮞᮃ ᮃᮔᮥ ᮖᮥᮀᮞᮤᮔᮃ ᮞᮃᮜᮃᮊᮥ ᮕᮨᮜᮥᮙᮃᮞ᮪ ᮏᮩᮀ ᮕᮨᮜᮥᮙᮃᮞ᮪ ᮕᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ, ᮕᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮍᮃᮘᮃᮔ᮪ᮒᮧᮞᮃᮔ᮪ ᮑᮨᮌᮃᮂ ᮌᮨᮞᮨᮊᮃᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮒᮃᮛᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮞᮃᮛᮨᮀ ᮇᮁᮌᮃᮔ᮪ ᮜᮤᮃᮔ᮪ᮔᮃ ᮏᮩᮀ ᮍᮃᮜᮥᮙᮃᮞ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮔᮃᮜᮤᮊᮃ ᮔᮃᮛᮤᮙᮃ.
ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ (ᮃᮒᮁᮤᮅᮙ᮪)
ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮃᮒᮃᮔᮃᮕᮤ ᮃᮒᮁᮤᮅᮙ᮪ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮓᮥᮃ ᮛᮥᮃᮀ ᮎᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮃᮔᮥ ᮒᮨᮛundefinedᮨᮒᮃᮊ᮪ ᮓᮤ ᮘᮃᮌᮤᮃᮔ᮪ ᮜᮥᮠᮥᮁ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ. ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮙᮃᮔᮥᮞᮃ ᮌᮃᮓᮥᮂ ᮓᮥᮃ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ, ᮚᮃᮄᮒᮥ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮤᮛᮤ. ᮓᮤ ᮓᮤᮉ ᮊᮃᮝᮃᮞᮃᮔ᮪ᮔᮃᮔᮃ.
ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ (ᮃᮒᮁᮤᮅᮙ᮪ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪)
ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮍᮃᮛᮨᮀᮊᮥᮂ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮃᮔᮥ ᮑᮃᮔ᮪ᮓᮥᮍᮃᮔ᮪ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪ ᮛᮦᮔ᮪ᮓᮃᮂ ᮏᮩᮀ ᮊᮃᮁᮘᮧᮔ᮪ ᮓᮤᮇᮊ᮪ᮞᮤᮓᮃ ᮒᮤᮀᮌᮤ ᮒᮤᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮜᮨᮝᮃᮒ᮪ ᮕᮨᮙ᮪ᮘᮥᮜᮥᮂ ᮓᮃᮛᮃᮂ ᮗᮨᮔᮃ. ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮄᮉ ᮇᮌᮦ ᮑᮃᮔ᮪ᮓᮥᮍᮃᮔ᮪ ᮜᮤᮙ᮪ᮘᮃᮂ ᮙᮨᮒᮃᮘᮧᮜᮤᮊ᮪ ᮃᮔᮥ ᮓᮤᮠᮃᮞᮤᮜ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮊᮥ ᮇᮁᮌᮃᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮏᮃᮛᮤᮍᮃᮔ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪. ᮞᮃᮙᮨᮔ᮪ᮒᮃᮝᮤᮞ᮪ᮔᮃ, ᮆᮒᮃ ᮓᮤᮒᮨᮛᮤᮙᮃ ᮊᮥ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪, ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮓᮤᮈᮙ᮪ᮕᮨᮁᮊᮩᮔ᮪ ᮊᮃᮔᮃ ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮞᮨᮜᮃᮔ᮪ᮏᮥᮒ᮪ᮔᮃ ᮓᮤᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮊᮃᮔᮃ ᮕᮃᮛᮥ-ᮕᮃᮛᮥ ᮜᮨᮝᮃᮒ᮪ ᮃᮁᮒᮨᮛᮤ ᮕᮥᮜ᮪ᮙᮧᮔᮃᮜᮤᮞ᮪.
ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮤᮛᮤ (ᮃᮒᮁᮤᮅᮙ᮪ ᮊᮤᮛᮤ)
ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮤᮛᮤ ᮍᮃᮛᮨᮀᮊᮥᮂ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮃᮔᮥ ᮊᮃᮚᮃ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪ ᮒᮤᮔᮃ ᮕᮃᮛᮥ-ᮕᮃᮛᮥ ᮜᮨᮝᮃᮒ᮪ ᮗᮨᮔᮃ ᮕᮥᮜ᮪ᮙᮧᮔᮃᮜᮤᮞ᮪. ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮄᮉ ᮕᮃᮛᮃᮔ᮪ᮒᮧᮞ᮪ ᮍᮃᮜᮃᮝᮤᮁ ᮕᮁᮧᮞᮦᮞ᮪ ᮕᮨᮁᮒᮥᮊᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮌᮃᮞ᮪ ᮓᮤᮔᮃ ᮕᮃᮛᮥ-ᮕᮃᮛᮥ, ᮓᮤ ᮙᮃᮔᮃ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪ ᮓᮤᮒᮃᮙ᮪ᮘᮤᮠᮃᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮊᮃᮁᮘᮧᮔ᮪ ᮓᮤᮇᮊ᮪ᮞᮤᮓᮃ ᮓᮤᮊᮨᮜᮥᮃᮁᮊᮃᮔ᮪. ᮞᮃᮙᮨᮔ᮪ᮒᮃᮝᮤᮞ᮪ᮔᮃ, ᮆᮒᮃ ᮓᮤᮒᮨᮛᮤᮙᮃ ᮊᮥ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮤᮛᮤ, ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮓᮤᮈᮙ᮪ᮕᮨᮁᮊᮩᮔ᮪ ᮊᮃᮔᮃ ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮊᮤᮛᮤ, ᮏᮩᮀ ᮞᮨᮜᮃᮔ᮪ᮏᮥᮒ᮪ᮔᮃ ᮓᮤᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮜᮨᮝᮃᮒ᮪ ᮃᮇᮁᮒᮃ.
ᮞᮨᮎᮃᮛᮃ ᮊᮨᮞᮨᮜᮥᮛᮥᮠᮃᮔ᮪, ᮖᮥᮀᮞᮤ ᮕᮃᮀᮞᮃ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮍᮃᮛᮨᮀᮊᮥᮂ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮧᮒᮧᮁ ᮒᮤᮔᮃ ᮞᮤᮁᮊᮥᮜᮃᮞᮤ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮘᮨᮁᮞᮤᮂ ᮒᮤᮔᮃ ᮕᮃᮛᮥ-ᮕᮃᮛᮥ, ᮞᮃᮛᮨᮀ ᮍᮃᮠᮤᮏᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮃᮜᮤᮛᮃᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮃᮔᮃ ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ. ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮑᮃᮓᮤᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮒᮨᮙ᮪ᮕᮃᮒ᮪ ᮕᮃᮍᮩᮞᮤ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮞᮃᮌᮃᮜᮃ ᮘᮤᮜᮤᮂ ᮞᮃᮙᮦᮙᮦᮂ ᮓᮤᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮊᮃᮔᮃ ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ.
ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪ (ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪)
ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪, ᮇᮌᮦ ᮓᮤᮊᮨᮔᮃᮜ᮪ ᮙᮤᮔᮃᮀᮊᮃ ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ, ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮓᮥᮃ ᮛᮥᮃᮀ ᮃᮔᮥ ᮜᮃᮀᮊᮥᮀ ᮌᮨᮓᮦ ᮃᮔᮥ ᮒᮨᮛundefinedᮨᮒᮃᮊ᮪ ᮓᮤ ᮘᮃᮌᮤᮃᮔ᮪ ᮊᮃᮜᮃᮝᮃᮔ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ, ᮒᮨᮕᮃᮒ᮪ ᮓᮤ ᮠᮃᮔ᮪ᮓᮃᮕ᮪ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ. ᮃᮚᮃ ᮓᮥᮃ ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮓᮤᮔᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ, ᮊᮃᮝᮃᮞᮃᮔ᮪ᮔᮃᮔᮃ.
ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪
ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮍᮃᮜᮃᮊ᮪ᮞᮃᮔᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮕᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮍᮃᮛᮨᮀᮊᮥᮂ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮧᮒᮧᮁ ᮒᮤᮔᮃ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪. ᮞᮨᮜᮃᮔ᮪ᮏᮥᮒ᮪ᮔᮃ, ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮧᮒᮧᮁ ᮘᮃᮊᮃᮜ᮪ ᮓᮤᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮊᮃᮔᮃ ᮕᮃᮛᮥ-ᮕᮃᮛᮥ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮍᮃᮜᮃᮊ᮪ᮞᮃᮔᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮕᮨᮁᮒᮥᮊᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮊᮃᮁᮘᮧᮔ᮪ᮓᮤᮇᮊ᮪ᮞᮤᮓᮃ ᮏᮩᮀ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪, ᮜᮃᮜᮥ ᮘᮃᮜᮤᮊ᮪ ᮓᮩᮄ ᮊᮃᮔᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ. ᮕᮁᮧᮞᮨᮞ᮪ ᮄᮉ ᮓᮤᮊᮨᮔᮃᮜ᮪ ᮙᮤᮔᮃᮀᮊᮃ ᮞᮤᮁᮊᮥᮜᮃᮞᮤ ᮕᮥᮜ᮪ᮙᮧᮔᮃᮜ᮪.
ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮊᮤᮛᮤ
ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮊᮤᮛᮤ ᮍᮃᮛᮨᮀᮊᮥᮂ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮒᮤᮔᮃ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮤᮛᮤ, ᮒᮨᮛᮥᮞ᮪ ᮓᮤᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮜᮨᮝᮃᮒ᮪ ᮃᮁᮒᮨᮛᮤ ᮅᮒᮃᮙᮃ, ᮚᮃᮄᮒᮥ ᮃᮇᮁᮒᮃ. ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮃᮔᮥ ᮓᮤᮠᮃᮞᮤᮜ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮊᮥ ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮊᮤᮛᮤ ᮊᮃᮚᮃ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮔᮥᮒᮁᮤᮞᮤ ᮃᮔᮥ ᮓᮤᮕᮨᮛundefinedᮥᮊᮃᮔ᮪ ᮊᮥ ᮇᮁᮌᮃᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮏᮃᮛᮤᮍᮃᮔ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪. ᮓᮤᮘᮃᮔ᮪ᮓᮤᮀᮊᮩᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮘᮃᮌᮤᮃᮔ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮜᮤᮃᮔ᮪ᮔᮃ, ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮊᮤᮛᮤ ᮌᮃᮓᮥᮂ ᮒᮨᮙ᮪ᮘᮧᮊ᮪ ᮃᮔᮥ ᮕᮃᮜᮤᮀ ᮒᮨᮘᮃᮜ᮪.
ᮞᮨᮎᮃᮛᮃ ᮊᮨᮞᮨᮜᮥᮛᮥᮠᮃᮔ᮪, ᮕᮨᮁᮘᮩᮞᮤ ᮅᮒᮃᮙᮃ ᮃᮔ᮪ᮒᮃᮛᮃ ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮊᮤᮛᮤ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮞᮤᮞ᮪ᮒᮤᮙ᮪ ᮕᮨᮛᮨᮓᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮃᮔᮥ ᮓᮤᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ. ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮍᮃᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮃᮔᮃ ᮕᮃᮛᮥ-ᮕᮃᮛᮥ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮕᮨᮁᮒᮥᮊᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮊᮃᮁᮘᮧᮔ᮪ᮓᮤᮇᮊ᮪ᮞᮤᮓᮃ, ᮞᮃᮙᮨᮔ᮪ᮒᮃᮝᮤᮞ᮪ᮔᮃ ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮊᮤᮛᮤ ᮍᮃᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ
ᮍᮃᮠᮃᮒᮥᮁᮊᮩᮔ᮪ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮔᮥᮒᮁᮤᮞᮤ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮇᮁᮌᮃᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮏᮃᮛᮤᮍᮃᮔ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪.
ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪
ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮓᮤᮕᮃᮞᮃᮀᮊᮩᮔ᮪ ᮊᮥ ᮇᮕᮃᮒ᮪ ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮕᮨᮔ᮪ᮒᮤᮀ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮒᮥᮁ ᮃᮜᮤᮛᮃᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮓᮤ ᮓᮤᮔᮃ. ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮄᮉ ᮒᮨᮁᮓᮤᮛᮤ ᮒᮤᮔᮃ ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮙᮤᮒᮁᮃᮜ᮪ ᮏᮩᮀ ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮒᮁᮤᮊᮥᮞ᮪ᮕᮤᮓ᮪ ᮃᮔᮥ ᮒᮨᮛundefinedᮨᮒᮃᮊ᮪ ᮓᮤ ᮃᮔ᮪ᮒᮃᮛᮃ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮏᮩᮀ ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪, ᮞᮃᮛᮨᮀ ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮃᮇᮁᮒᮃ ᮏᮩᮀ ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮕᮥᮜ᮪ᮙᮧᮔᮃᮜ᮪ ᮃᮔᮥ ᮒᮨᮛundefinedᮨᮒᮃᮊ᮪ ᮓᮤᮔᮃ ᮕᮤᮔ᮪ᮒᮥ ᮊᮨᮜᮥᮃᮁ ᮒᮤᮔᮃ ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪. ᮖᮥᮀᮞᮤ ᮅᮒᮃᮙᮃ ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮍᮃᮠᮤᮏᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮃᮜᮤᮛᮃᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮘᮃᮜᮤᮊ᮪ ᮕᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮙᮃᮞ᮪ᮒᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮃᮜᮤᮛᮃᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮃᮔᮥ ᮈᮖᮤᮞᮤᮈᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮛᮃᮕᮤ.
ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮒᮁᮤᮊᮥᮞ᮪ᮕᮤᮓ᮪, ᮚᮃᮄᮒᮥ ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮒᮥᮁ ᮃᮜᮤᮛᮃᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮃᮔ᮪ᮒᮃᮛᮃ ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪.
ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮙᮤᮒᮁᮃᮜ᮪, ᮚᮃᮄᮒᮥ ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮜᮤᮁᮊᮩᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮃᮔᮥ ᮊᮃᮚᮃ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪ ᮒᮤᮔᮃ ᮕᮃᮛᮥ-ᮕᮃᮛᮥ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ ᮊᮤᮛᮤ, ᮒᮨᮛᮥᮞ᮪ ᮊᮃᮔᮃ ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮊᮤᮛᮤ.
ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮃᮇᮁᮒᮃ, ᮚᮃᮄᮒᮥ ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮃᮔᮥ ᮙᮥᮊᮃ ᮏᮃᮜᮃᮔ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮍᮃᮜᮤᮁ ᮒᮤᮔᮃ ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮊᮤᮛᮤ ᮊᮃᮔᮃ ᮃᮇᮁᮒᮃ, ᮒᮨᮛᮥᮞ᮪ ᮓᮤᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪.
ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮕᮥᮜ᮪ᮙᮧᮔᮃᮜ᮪, ᮚᮃᮄᮒᮥ ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪ ᮃᮔᮥ ᮙᮥᮊᮃ ᮏᮃᮜᮃᮔ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮍᮃᮜᮤᮁ ᮒᮤᮔᮃ ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮊᮃᮔᮃ ᮃᮁᮒᮨᮛᮤ ᮕᮥᮜ᮪ᮙᮧᮔᮃᮜᮤᮞ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮑᮃᮓᮤᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮓᮩᮄ ᮊᮃᮔᮃ ᮕᮃᮛᮥ-ᮕᮃᮛᮥ.
ᮕᮨᮙ᮪ᮘᮥᮜᮥᮂ ᮓᮃᮛᮃᮂ
ᮕᮃᮀᮞᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮃᮔᮥ ᮞᮩᮉᮁ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮕᮨᮙ᮪ᮘᮥᮜᮥᮂ ᮓᮃᮛᮃᮂ. ᮃᮚᮃ ᮒᮤᮜᮥ ᮏᮤᮔᮤᮞ᮪ ᮕᮨᮙ᮪ᮘᮥᮜᮥᮂ ᮓᮃᮛᮃᮂ ᮃᮔᮥ ᮌᮃᮓᮥᮂ ᮕᮨᮛᮃᮔ᮪ ᮕᮨᮔ᮪ᮒᮤᮀ ᮓᮤᮔᮃ ᮞᮤᮁᮊᮥᮜᮃᮞᮤ ᮌᮨᮒᮤᮂ, ᮚᮃᮄᮒᮥ ᮃᮁᮒᮨᮛᮤ, ᮗᮨᮔᮃ, ᮏᮩᮀ ᮊᮃᮕᮤᮜᮨᮁ.
ᮃᮁᮒᮨᮛᮤ
ᮃᮁᮒᮨᮛᮤ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮕᮨᮙ᮪ᮘᮥᮜᮥᮂ ᮓᮃᮛᮃᮂ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮜᮃᮚᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮒᮤᮔᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮙᮃᮔᮥᮞᮃ. ᮃᮁᮒᮨᮛᮤ ᮌᮃᮓᮥᮂ ᮓᮤᮔ᮪ᮓᮤᮀ ᮃᮔᮥ ᮒᮨᮘᮃᮜ᮪ ᮏᮩᮀ ᮊᮥᮃᮒ᮪. ᮃᮁᮒᮨᮛᮤ ᮅᮒᮃᮙᮃ ᮓᮤᮔᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮙᮃᮔᮥᮞᮃ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮃᮇᮁᮒᮃ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮜᮃᮚᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮒᮤᮔᮃ ᮗᮨᮔ᮪ᮒᮁᮤᮊᮨᮜ᮪ ᮊᮤᮛᮤ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮏᮩᮀ ᮍᮃᮜᮤᮁᮊᮩᮔᮃᮔᮃ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮜᮨᮝᮃᮒ᮪ ᮎᮃᮘᮃᮀ-ᮎᮃᮘᮃᮀ ᮃᮁᮒᮨᮛᮤ ᮃᮔᮥ ᮜᮃᮀᮊᮥᮀ ᮎᮤᮜᮤᮊ᮪.
ᮗᮨᮔᮃ
ᮗᮨᮔᮃ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮕᮨᮙ᮪ᮘᮥᮜᮥᮂ ᮓᮃᮛᮃᮂ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮜᮃᮚᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮓᮩᮄ ᮊᮃᮔᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮒᮤᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪. ᮗᮨᮔᮃ ᮌᮃᮓᮥᮂ ᮓᮤᮔ᮪ᮓᮤᮀ ᮃᮔᮥ ᮜᮃᮀᮊᮥᮀ ᮒᮤᮕᮤᮞ᮪ ᮏᮩᮀ ᮊᮥᮛᮃᮀ ᮈᮜᮃᮞ᮪ᮒᮤᮞ᮪ ᮓᮤᮘᮃᮔ᮪ᮓᮤᮀᮊᮩᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮃᮁᮒᮨᮛᮤ.
ᮗᮨᮔᮃ ᮍᮥᮙ᮪ᮕᮥᮜ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮔ᮪ᮓᮥᮀ ᮊᮃᮁᮘᮧᮔ᮪ ᮓᮤᮇᮊ᮪ᮞᮤᮓᮃ ᮏᮩᮀ ᮜᮤᮙ᮪ᮘᮃᮂ ᮙᮨᮒᮃᮘᮧᮜᮤᮊ᮪ ᮒᮤᮔᮃ ᮇᮁᮌᮃᮔ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪, ᮒᮨᮛᮥᮞ᮪ ᮍᮃᮜᮃᮚᮃᮊᮩᮔᮃᮔᮃ ᮓᮩᮄ ᮊᮃᮔᮃ ᮕᮃᮛᮥ-ᮕᮃᮛᮥ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮕᮨᮁᮒᮥᮊᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮌᮃᮞ᮪.
ᮊᮃᮕᮤᮜᮨᮁ
ᮊᮃᮕᮤᮜᮨᮁ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮕᮨᮙ᮪ᮘᮥᮜᮥᮂ ᮓᮃᮛᮃᮂ ᮃᮔᮥ ᮞᮃᮍᮃᮒ᮪ ᮎᮤᮜᮤᮊ᮪ ᮏᮩᮀ ᮒᮤᮕᮤᮞ᮪ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮠᮥᮘᮥᮀᮊᮩᮔ᮪ ᮃᮁᮒᮨᮛᮤ ᮏᮩᮀ ᮗᮨᮔᮃ. ᮊᮃᮕᮤᮜᮨᮁ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮒᮨᮙ᮪ᮕᮃᮒ᮪ ᮍᮃᮠᮤᮏᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮕᮨᮁᮒᮥᮊᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮐᮃᮒ᮪ ᮃᮔ᮪ᮒᮃᮛᮃ ᮕᮨᮙ᮪ᮘᮥᮜᮥᮂ ᮓᮃᮛᮃᮂ ᮏᮩᮀ ᮏᮃᮛᮤᮍᮃᮔ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪. ᮓᮤᮔ᮪ᮓᮤᮀ ᮊᮃᮕᮤᮜᮨᮁ ᮒᮨᮁᮓᮤᮛᮤ ᮒᮤᮔᮃ ᮜᮃᮕᮤᮞᮃᮔ᮪ ᮈᮔ᮪ᮓᮧᮒᮨᮜ᮪ ᮃᮔᮥ ᮒᮤᮕᮤᮞ᮪, ᮔᮃᮠᮃᮃᮔᮃ ᮙᮨᮙᮥᮀᮊᮤᮔ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪, ᮔᮥᮒᮁᮤᮞᮤ, ᮏᮩᮀ ᮐᮃᮒ᮪-ᮐᮃᮒ᮪ ᮕᮨᮔ᮪ᮒᮤᮀ ᮃᮔᮥ ᮜᮤᮃᮔ᮪ᮔᮃ ᮕᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮜᮃᮔ᮪ᮒᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮊᮃᮔᮃ ᮏᮃᮛᮤᮍᮃᮔ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪.
ᮇᮒᮧᮒ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ
ᮇᮒᮧᮒ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ, ᮇᮌᮦ ᮓᮤᮊᮨᮔᮃᮜ᮪ ᮙᮤᮔᮃᮀᮊᮃ ᮙᮤᮇᮊᮃᮁᮓᮤᮅᮙ᮪, ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮏᮃᮛᮤᮍᮃᮔ᮪ ᮇᮒᮧᮒ᮪ ᮃᮔᮥ ᮑᮥᮞᮥᮔ᮪ ᮓᮤᮔ᮪ᮓᮤᮀ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ. ᮇᮒᮧᮒ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮌᮃᮓᮥᮂ ᮊᮨᮙᮃᮙ᮪ᮕᮥᮃᮔ᮪ ᮊᮧᮔ᮪ᮒᮁᮃᮊ᮪ᮞᮤ ᮏᮩᮀ ᮛᮨᮜᮃᮊ᮪ᮞᮃᮞᮤ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮘᮦᮓᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮍᮃᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪.
ᮇᮒᮧᮒ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮞᮃᮀᮌᮥᮕ᮪ ᮜᮥᮠᮥᮁ ᮊᮥᮃᮒ᮪ ᮜᮃᮔ᮪ᮒᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮓᮤᮕᮤᮊᮃᮔ᮪ᮓᮃᮊ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮒᮨᮛᮥᮞ᮪ ᮙᮨᮔᮨᮛᮥᮞ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮍᮃᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ. ᮅᮕᮃᮙᮤ ᮇᮒᮧᮒ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮘᮨᮁᮠᮨᮔ᮪ᮒᮤ, ᮜᮃᮜᮥ ᮞᮤᮞ᮪ᮒᮤᮙ᮪ ᮕᮨᮛᮨᮓᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮇᮌᮦ ᮘᮃᮊᮃᮜ᮪ ᮘᮨᮁᮠᮨᮔ᮪ᮒᮤ.
ᮎᮃᮛᮃ ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮊᮨᮞᮨᮠᮃᮒᮃᮔ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ
ᮔᮤᮍᮃᮜᮤ ᮘᮃᮑᮃᮊ᮪ ᮏᮤᮔᮤᮞ᮪ ᮖᮥᮀᮞᮤ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮃᮔᮥ ᮕᮨᮔ᮪ᮒᮤᮀ, ᮃᮜᮥᮞ᮪ᮑᮃ ᮅᮛᮃᮀ ᮊᮨᮓᮃᮂ ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮊᮨᮞᮨᮠᮃᮒᮃᮔ᮪ᮔᮃ, ᮊᮥ ᮎᮃᮛᮃ:
ᮛᮥᮒᮤᮔ᮪ ᮘᮨᮛᮧᮜᮃᮠᮁᮃᮌᮃ
ᮇᮜᮃᮠᮁᮃᮌᮃ ᮃᮒᮃᮔᮃᮕᮤ ᮞᮨᮒᮤᮓᮃᮊ᮪ᮔᮃ ᮍᮃᮓᮃᮙᮨᮜ᮪ ᮃᮊ᮪ᮒᮤᮗᮤᮒᮃᮞ᮪ ᮖᮤᮞᮤᮊ᮪ ᮛᮤᮍᮃᮔ᮪ ᮛᮥᮒᮤᮔ᮪ ᮒᮤᮃᮞᮃ ᮍᮃᮘᮃᮔ᮪ᮒᮧᮞᮃᮔ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮒᮨᮒᮨᮕ᮪ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪. ᮞᮃᮃᮒ᮪ ᮅᮛᮃᮀ ᮇᮜᮃᮠᮁᮃᮌᮃ (ᮃᮔᮥ ᮓᮤᮃᮜᮃ ᮓᮥᮙᮃᮞᮃᮁ ᮓᮩᮄ ᮊᮥ ᮕᮨᮙᮃᮔᮃᮞᮃᮔ᮪ ᮔᮥ ᮕᮃᮞ᮪, ᮒᮃᮀᮒᮧᮞ᮪ᮔᮃ) ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮘᮃᮊᮃᮜ᮪ ᮍᮃᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮜᮃᮀᮊᮥᮀ ᮓᮨᮛᮃᮞ᮪ ᮏᮃᮓᮤ ᮕᮨᮙ᮪ᮘᮥᮜᮥᮂ-ᮕᮨᮙ᮪ᮘᮥᮜᮥᮂ ᮓᮃᮛᮃᮂ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮘᮃᮊᮃᮜ᮪ ᮜᮃᮀᮊᮥᮀ ᮜᮨᮔ᮪ᮒᮥᮁ. ᮞᮃᮙᮨᮔ᮪ᮒᮃᮝᮤᮞ᮪ᮔᮃ, ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪ ᮘᮃᮊᮃᮜ᮪ ᮓᮤᮓᮤᮞ᮪ᮒᮁᮤᮘᮥᮞᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮏᮃᮓᮤ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮘᮃᮊᮃᮜ᮪ ᮒᮃᮙ᮪ᮘᮃᮂ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪.
ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮕᮧᮜᮃ ᮙᮃᮊᮃᮔ᮪ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪
ᮏᮃᮌᮃ ᮕᮧᮜᮃ ᮙᮃᮊᮃᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪. ᮔᮃᮇᮔ᮪ ᮃᮔᮥ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮊᮧᮔ᮪ᮞᮥᮙ᮪ᮞᮤ ᮒᮤᮃᮕ᮪ ᮓᮤᮔ᮪ᮒᮨᮔ᮪? ᮒᮨᮒᮨᮕ᮪ᮊᮃᮂ ᮙᮃᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪, ᮃᮒᮃᮔᮃᮕᮤ ᮙᮃᮜᮃᮂ ᮙᮃᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮃᮔᮥ ᮃᮚᮃ ᮜᮨᮙᮃᮊ᮪, ᮌᮃᮛᮃᮙ᮪, ᮏᮩᮀ ᮌᮥᮜᮃᮑᮃ ᮒᮤ ᮞᮃᮜᮤᮃᮔ᮪? ᮞᮃᮜᮃᮂ ᮞᮃᮠᮤᮏᮤ ᮕᮃᮀᮌᮨᮓᮨᮔᮃ ᮕᮨᮑᮃᮊᮤᮒ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮙᮃᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮔ᮪ᮓᮥᮀ ᮜᮨᮙᮃᮊ᮪ ᮏᮩᮀ ᮌᮃᮛᮃᮙ᮪ ᮔᮥ ᮌᮩᮛᮃ ᮓᮤᮒᮥᮒᮥᮕ᮪ ᮊᮥ ᮙᮃᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮎᮨᮕᮃᮒ᮪ ᮞᮃᮏᮤᮔᮃ, ᮓᮃᮌᮤᮀ ᮃᮞᮃᮕ᮪, ᮞᮧᮞᮤᮞ᮪, ᮏᮩᮀ ᮙᮃᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮃᮔᮥ ᮞᮩᮉᮁ ᮓᮤᮇᮜᮃᮂ ᮊᮥ ᮒᮨᮊ᮪ᮔᮤᮊ᮪ ᮓᮨᮈᮕ᮪ ᮖ᮪ᮛ᮪ᮚ᮪. ᮅᮕᮃᮙᮤ ᮙᮧᮃᮜ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪, ᮆᮔ᮪ᮒᮧᮞundefinedᮃᮂ ᮍᮧᮔ᮪ᮞᮥᮙ᮪ᮞᮤ ᮙᮃᮊᮃᮔᮃᮔ᮪-ᮙᮃᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮞᮨᮌᮃᮁ ᮞᮃᮕᮨᮁᮒᮧᮞ᮪ ᮞᮃᮚᮥᮁ-ᮞᮃᮚᮥᮛᮃᮔ᮪, ᮊᮃᮎᮃᮀ-ᮊᮃᮎᮃᮍᮃᮔ᮪, ᮏᮩᮀ ᮄᮊᮃᮔ᮪ ᮞᮃᮜ᮪ᮙᮧᮔ᮪.
ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮄᮓᮨᮃᮜ᮪
ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮃᮔᮥ ᮄᮓᮨᮃᮜ᮪ ᮒᮩ ᮠᮃᮑᮃ ᮘᮃᮊᮃᮜ᮪ ᮑᮃᮓᮤᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪, ᮒᮃᮕᮤ ᮇᮌᮦ ᮘᮃᮊᮃᮜ᮪ ᮍᮃᮙᮥᮓᮃᮂᮊᮃᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮘᮧᮌᮃᮜ᮪ ᮏᮩᮀ ᮒᮃᮙ᮪ᮕᮃᮊ᮪ ᮜᮃᮀᮊᮥᮀ ᮃᮜᮥᮞ᮪. ᮘᮃᮒᮃᮞᮤ ᮙᮃᮊᮃᮔ᮪ ᮃᮒᮃᮔᮃᮕᮤ ᮙᮤᮔᮥᮙ᮪ ᮃᮔᮥ ᮍᮃᮔ᮪ᮓᮥᮀ ᮜᮨᮙᮃᮊ᮪ ᮏᮩᮀ ᮌᮃᮛᮃᮙ᮪ ᮞᮧᮊ᮪. ᮒᮨᮒᮨᮕ᮪ ᮊᮧᮔ᮪ᮒᮁᮧᮜ᮪ ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮊᮥ ᮍᮃᮛᮃᮔ᮪ᮎᮃᮀ ᮙᮨᮔᮥ ᮙᮤᮀᮌᮥᮃᮔ᮪ ᮃᮔᮥ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪. ᮃᮚᮃ ᮎᮃᮛᮃ ᮞᮤᮠᮦᮘᮃᮒ᮪ ᮕᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮍᮥᮊᮥᮁ ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮃᮔᮥ ᮄᮓᮨᮃᮜ᮪ ᮘᮃᮌᮤ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪, ᮚᮃᮄᮒᮥ ᮊᮥ ᮍᮃᮀᮌᮧ ᮛᮥᮙᮥᮞ᮪ ᮘᮁᮧᮎᮃ. ᮙᮃᮍᮁᮥᮕᮃ ᮙᮤᮘᮃᮔ᮪ᮓᮃ ᮏᮩᮀ ᮝᮃᮔᮤᮒᮃ ᮌᮃᮓᮥᮂ ᮙᮃᮞ᮪ᮞᮃ ᮇᮒᮧᮒ᮪ ᮃᮔᮥ ᮘᮨᮓᮃ, ᮛᮥᮙᮥᮞ᮪ ᮃᮔᮥ ᮓᮤᮊᮨᮜᮥᮃᮁᮊᮩᮔ᮪ ᮊᮥ ᮕᮤᮈᮛᮁᮨ ᮕᮃᮅᮜ᮪ ᮘᮁᮧᮎᮃ ᮄᮉ ᮇᮌᮦ ᮘᮨᮓᮃ ᮕᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮕᮁᮤᮃ ᮏᮩᮀ ᮝᮃᮔᮤᮒᮃ:
ᮍᮥᮊᮥᮁ ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮄᮓᮨᮃᮜ᮪ ᮕᮁᮤᮃ:
(ᮒᮤᮀᮌᮤ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ – |᮱᮰᮰|) – (ᮒᮤᮀᮌᮤ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ – |᮱᮰᮰|) ᮟ᮪ |᮱᮰| %) = ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮄᮓᮨᮃᮜ᮪ ᮕᮁᮤᮃ
ᮎᮧᮔ᮪ᮒᮧ ᮍᮥᮊᮥᮁ ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮄᮓᮨᮃᮜ᮪ ᮕᮁᮤᮃ ᮏᮩᮀ ᮒᮤᮀᮌᮤ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ |᮱᮸᮰| ᮎ᮪ᮙ᮪.
(|᮱᮸᮰| – |᮱᮰᮰|) – (|᮱᮸᮰| – |᮱᮰᮰|) ᮟ᮪ |᮱᮰|%) = |᮷᮲| ᮊ᮪ᮌ᮪.
ᮍᮥᮊᮥᮁ ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮄᮓᮨᮃᮜ᮪ ᮝᮃᮔᮤᮒᮃ:
(ᮒᮤᮀᮌᮤ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ – |᮱᮰᮰|) – (ᮒᮤᮀᮌᮤ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ – |᮱᮰᮰|) ᮟ᮪ |᮱᮵| %) = ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮄᮓᮨᮃᮜ᮪ ᮝᮃᮔᮤᮒᮃ
ᮎᮧᮔ᮪ᮒᮧ ᮍᮥᮊᮥᮁ ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮝᮃᮔᮤᮒᮃ ᮏᮩᮀ ᮒᮤᮀᮌᮤ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ |᮱᮵᮵| ᮎ᮪ᮙ᮪.
(|᮱᮵᮵|-|᮱᮰᮰|) – (|᮱᮵᮵|-|᮱᮰᮰|) ᮟ᮪ |᮱᮵|%) = |᮴᮰| ᮊ᮪ᮌ᮪.
ᮊᮥᮓᮥ ᮓᮤᮄᮍᮨᮒ᮪ ᮚᮦᮔ᮪ ᮛᮥᮙᮥᮞ᮪ ᮄᮉ ᮙᮧᮃᮜ᮪ ᮞᮃᮠᮤᮏᮤ ᮕᮤᮞᮃᮔ᮪, ᮜᮃᮔ᮪ᮒᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮃᮚᮃ ᮘᮃᮑᮃᮊ᮪ ᮖᮃᮊ᮪ᮒᮧᮁ ᮞᮃᮕᮨᮁᮒᮧᮞ᮪ ᮅᮙᮥᮁ ᮏᮩᮀ ᮕᮁᮧᮕᮧᮁᮞᮤ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮔᮥ ᮕᮃᮒᮃᮜᮤ ᮍᮃᮛᮥᮂᮊᮩᮔ᮪ ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮄᮓᮨᮃᮜ᮪ ᮞᮨᮞᮨᮇᮛᮃᮀ, ᮒᮃᮕᮤ ᮛᮥᮙᮥᮞ᮪ ᮄᮉ ᮘᮤᮞᮃ ᮏᮃᮓᮤ ᮕᮨᮁᮊᮤᮛᮃᮃᮔ᮪ ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮄᮓᮨᮃᮜ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪.
ᮍᮧᮔ᮪ᮒᮁᮧᮜ᮪ ᮊᮃᮓᮃᮁ ᮊᮧᮜᮨᮞ᮪ᮒᮨᮛᮧᮜ᮪ ᮓᮤᮔᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ
ᮠᮃᮜ᮪ ᮔᮥ ᮇᮌᮦ ᮕᮨᮛundefinedᮥ ᮓᮤᮕᮨᮁᮠᮃᮒᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮊᮨᮞᮨᮠᮃᮒᮃᮔ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮊᮥ ᮍᮧᮔ᮪ᮒᮁᮧᮜ᮪ ᮊᮃᮓᮃᮁ ᮊᮧᮜᮨᮞ᮪ᮒᮨᮛᮧᮜ᮪ ᮓᮤᮔᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ. ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮒᮤᮃᮞᮃ ᮍᮃᮜᮃᮊ᮪ᮞᮃᮔᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮠᮃᮜ᮪ ᮄᮉ ᮊᮥ ᮍᮃᮓᮃᮙᮨᮜ᮪ ᮕᮃᮑᮃᮏᮤᮃᮔ᮪ ᮓᮃᮛᮃᮂ ᮛᮥᮒᮤᮔ᮪ ᮓᮤ ᮛᮥᮙᮃᮂ ᮞᮃᮊᮤᮒ᮪ ᮃᮒᮃᮔᮃᮕᮤ ᮞᮃᮎᮃᮛᮃ ᮙᮃᮔ᮪ᮓᮤᮛᮤ ᮓᮤ ᮛᮥᮙᮃᮂ ᮏᮩᮀ ᮘᮦᮛᮦᮞ᮪ ᮊᮤᮒ᮪ ᮔᮥ ᮃᮚᮃ ᮓᮤ ᮕᮃᮞᮃᮛᮃᮔ᮪.
ᮛᮃᮏᮤᮔ᮪ ᮙᮤᮔᮥᮙ᮪ ᮎᮃᮄ ᮕᮥᮒᮤᮂ
ᮈᮒᮃ ᮘᮃᮓᮨ ᮞᮃᮛᮨᮀ ᮑᮃᮠᮧ ᮚᮦᮔ᮪ ᮛᮃᮏᮤᮔ᮪ ᮙᮤᮔᮥᮙ᮪ ᮎᮃᮄ ᮕᮥᮒᮤᮂ ᮒᮤᮃᮞᮃ ᮍᮃᮜᮩᮕᮃᮞ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮛᮤᮞᮤᮊᮧ ᮊᮨᮔᮃ ᮕᮨᮑᮃᮊᮤᮒ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮍᮃᮌᮥᮔᮃᮊᮩᮔ᮪ |᮵᮴| % ᮓᮤᮔᮃ ᮕᮁᮤᮃ ᮏᮩᮀ |᮴᮱| % ᮓᮤᮔᮃ ᮝᮃᮔᮤᮒᮃ. ᮄᮉ ᮜᮃᮔ᮪ᮒᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮎᮃᮄ ᮒᮤᮃᮞᮃ ᮑᮨᮛᮨᮕ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮊᮃᮔ᮪ᮓᮥᮍᮃᮔ᮪ ᮌᮃᮛᮃᮙ᮪ ᮓᮤᮔᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮏᮃᮓᮤ ᮙᮨᮛᮤᮍᮃᮔ᮪ᮊᮃᮔ᮪ ᮊᮨᮁᮏᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮓᮤᮔᮃ ᮍᮃᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮃᮑᮃᮁ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪. ᮅᮙᮥᮙ᮪ᮔᮃ, ᮊᮨᮘᮥᮒᮥᮠᮃᮔ᮪ ᮎᮃᮄ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮒᮤᮃᮞᮃ ᮓᮤᮎᮨᮊ᮪ ᮊᮥ ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮅᮛᮤᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪, ᮅᮕᮃᮙᮤ ᮍᮃᮛᮨᮕ᮪ ᮕᮨᮊᮃᮒ᮪ ᮈᮒᮃ ᮘᮨᮛᮃᮁᮒᮤ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮊᮨᮓᮃᮂ ᮍᮃᮜᮩᮕᮃᮞ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮎᮃᮄ ᮜᮃᮀᮊᮥᮀ ᮞᮃᮛᮨᮀ. ᮙᮤᮔᮥᮙ᮪ |᮸| ᮌᮨᮜᮃᮞ᮪ ᮎᮃᮄ ᮞᮨᮠᮃᮛᮤ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮞᮃᮝᮃᮒᮃᮛᮃ ᮊᮨᮘᮤᮃᮞᮃᮃᮔ᮪ ᮃᮔᮥ ᮞᮨᮛᮤᮀ, ᮒᮃᮕᮤ ᮍᮃᮠᮃᮞᮤᮜ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮙᮃᮔ᮪ᮖᮃᮃᮒ᮪ ᮔᮥ ᮞᮃᮆ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮏᮩᮀ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪.
ᮘᮩᮛᮃᮒ᮪ ᮙᮨᮛᮧᮊᮧᮊ᮪
ᮕᮨᮒᮨᮀ ᮔᮥ ᮃᮚᮃ ᮓᮤᮔᮃ ᮘᮥᮀᮊᮥᮞ᮪ ᮛᮧᮊᮧᮊ᮪ ᮒᮩ ᮓᮤᮘᮨᮛᮨᮞ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮒᮃᮔ᮪ᮕᮃ ᮃᮜᮃᮞᮃᮔ᮪. ᮍᮃᮔ᮪ᮒᮧᮞ᮪ ᮝ᮪ᮠᮧ ᮒᮤᮃᮕ᮪ ᮒᮃᮅᮔ᮪ ᮃᮚᮃ |᮱|,|᮹| ᮏᮥᮒᮃ ᮅᮛᮃᮀ ᮃᮔᮥ ᮙᮃᮒᮩᮔᮃ ᮜᮃᮔ᮪ᮒᮃᮛᮃᮔ᮪ ᮕᮨᮑᮃᮊᮤᮒ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮔᮥ ᮊᮃᮓᮃᮕ᮪ᮒᮃᮁ ᮏᮩᮀ ᮕᮃᮀᮌᮥᮔᮃᮔᮃ ᮒᮨᮙ᮪ᮘᮃᮊᮃᮅ. ᮔᮤᮊᮧᮒᮤᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮊᮃᮁᮘᮧᮔ᮪ ᮙᮧᮔᮧᮊ᮪ᮞᮤᮓᮃ ᮔᮥ ᮃᮚᮃ ᮓᮤᮔᮃ ᮛᮧᮊᮧᮊ᮪ ᮒᮩ ᮠᮃᮑᮃᮁ ᮛᮥᮞᮃᮊ᮪ ᮕᮃᮛᮥ-ᮕᮃᮛᮥ, ᮒᮃᮕᮤ ᮇᮌᮦ ᮞᮃᮍᮃᮒ᮪ ᮘᮦᮛᮦᮞᮤᮊᮧ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮙᮃᮔᮥᮞᮃ. ᮅᮕᮃᮙᮤ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮛᮦᮊ᮪ ᮍᮃᮠᮧᮁᮙᮃᮒ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪, ᮘᮨᮛᮨᮔ᮪ᮒᮤ ᮙᮨᮛᮧᮊᮧᮊ᮪ ᮞᮃᮅᮛᮃᮀ-ᮔᮃ.
ᮄᮞ᮪ᮒᮤᮛᮃᮠᮃᮒ᮪ ᮔᮥ ᮎᮥᮊᮥᮕ᮪
ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮊᮤᮒᮃ ᮒᮩ ᮠᮃᮑᮃ ᮍᮃᮘᮃᮊ᮪ᮒᮤ ᮜᮃᮀᮊᮥᮀ ᮊᮨᮛᮃᮞ᮪ ᮔᮃᮜᮤᮊᮃ ᮊᮤᮒᮃ ᮊᮥᮓᮥ ᮍᮃᮠᮃᮞᮤᮜ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮌᮤᮐᮤ ᮏᮩᮀ ᮎᮃᮄ, ᮒᮃᮕᮤ ᮇᮌᮦ ᮞᮃᮍᮃᮒ᮪ ᮓᮤᮕᮨᮍᮃᮛᮥᮠᮤ ᮊᮥ ᮒᮤᮀᮊᮃᮒ᮪ ᮞ᮪ᮒᮁᮨᮞ᮪ ᮏᮩᮀ ᮒᮨᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮓᮃᮛᮃᮂ. ᮅᮕᮃᮙᮤ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮍᮃᮜᮨᮘᮥᮁ ᮓᮥᮄᮒ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮞᮃᮙ᮪ᮕᮩᮛᮩᮔ᮪ ᮘᮃᮒᮃᮞ᮪ᮔᮃ, ᮃᮚᮃ ᮘᮃᮑᮃᮊ᮪ ᮘᮃᮌᮤᮃᮔ᮪ ᮓᮤᮔᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮃᮔᮥ ᮘᮃᮊᮃᮜ᮪ ᮓᮤᮌᮃᮀᮌᮥ, ᮒᮨᮛᮥᮒᮃᮙᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ. ᮄᮞ᮪ᮒᮤᮛᮃᮠᮃᮒ᮪ ᮔᮥ ᮎᮥᮊᮥᮕ᮪ ᮘᮃᮊᮃᮜ᮪ ᮍᮃᮙᮃᮞ᮪ᮒᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮚᮦᮔ᮪ ᮙᮨᮒᮃᮘᮧᮜᮤᮞ᮪ᮙᮨ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮑᮧᮊᮧᮒ᮪ ᮇᮕ᮪ᮒᮤᮙᮃᮜ᮪, ᮞ᮪ᮒᮁᮨᮞ᮪ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮜᮃᮀᮊᮥᮀ ᮓᮤᮊᮨᮜᮧᮜᮃ, ᮏᮩᮀ ᮒᮨᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮓᮃᮛᮃᮂ ᮃᮔ᮪ᮏᮩᮔ᮪ ᮔᮧᮁᮙᮃᮜ᮪. ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮑᮃᮆᮒᮃ "ᮕᮥᮞᮃᮒ᮪ ᮊᮃᮠᮤᮛᮥᮕᮃᮔ᮪" ᮃᮔᮥ ᮗᮤᮒᮃᮜ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮊᮤᮒᮃ. ᮊᮥ ᮕᮨᮛᮃᮔ᮪ ᮕᮨᮔ᮪ᮒᮤᮀᮔᮃ ᮓᮤᮔᮃ ᮍᮃᮕᮧᮙ᮪ᮕᮃ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮊᮃᮔᮃ ᮞᮃᮊᮥᮜᮃᮝᮃᮁᮌᮃ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪, ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮍᮃᮙᮃᮞ᮪ᮒᮤᮊᮩᮔ᮪ ᮚᮦᮔ᮪ ᮇᮊ᮪ᮞᮤᮌᮨᮔ᮪ ᮏᮩᮀ ᮔᮥᮒᮁᮤᮞᮤ ᮍᮃᮜᮃᮚᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮅᮀᮌᮃᮜ᮪ ᮞᮨᮜ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮊᮤᮒᮃ, ᮞᮃᮙᮨᮔ᮪ᮒᮃᮝᮤᮞ᮪ᮔᮃ ᮇᮌᮦ ᮍᮃᮜᮃᮚᮃᮊᮩᮔ᮪ ᮜᮤᮙ᮪ᮘᮃᮂ ᮙᮨᮒᮃᮘᮧᮜᮤᮊ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮓᮤᮜᮨᮙ᮪ᮕᮃᮁ. ᮞ᮪ᮒᮁᮥᮊ᮪ᮒᮥᮁ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮃᮔᮥ ᮊᮧᮙ᮪ᮕundefinedᮨᮊ᮪ᮞ᮪, ᮊᮃᮜᮨᮘᮨᮒ᮪ ᮞᮨᮛᮃᮙ᮪ᮘᮤ, ᮘᮤᮜᮤᮊ᮪, ᮊᮃᮒᮥᮕ᮪, ᮏᮩᮀ ᮕᮨᮙ᮪ᮘᮥᮜᮥᮂ ᮓᮃᮛᮃᮂ, ᮘᮩᮀᮠᮃᮁ ᮞᮃᮛᮨᮀ ᮍᮃᮘᮃᮔ᮪ᮒᮧᮞᮃᮔ᮪ ᮍᮃᮠᮃᮒᮥᮁᮊᮩᮔ᮪ ᮞᮤᮁᮊᮥᮜᮃᮞᮤ ᮌᮨᮒᮤᮂ ᮃᮔᮥ ᮈᮖᮤᮞᮤᮈᮔ᮪.
ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮊᮨᮞᮨᮠᮃᮒᮃᮔ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ, ᮕᮨᮔ᮪ᮒᮤᮀ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮍᮃᮓᮃᮕ᮪ᮒᮃᮁ ᮌᮃᮚᮃ ᮠᮤᮛᮥᮕ᮪ ᮃᮔᮥ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪, ᮊᮃᮜᮨᮘᮨᮒ᮪ ᮍᮧᮜᮃᮠᮁᮃᮌᮃ ᮒᮨᮛᮃᮒᮥᮁ, ᮍᮧᮔ᮪ᮞᮥᮙ᮪ᮞᮤ ᮙᮃᮊᮃᮔᮃᮔ᮪ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪, ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮘᮨᮛᮃᮒ᮪ ᮘᮃᮓᮃᮔ᮪ ᮄᮓᮨᮃᮜ᮪, ᮍᮧᮔ᮪ᮒᮁᮧᮜ᮪ ᮊᮃᮓᮃᮁ ᮊᮧᮜᮨᮞ᮪ᮒᮨᮛᮧᮜ᮪, ᮙᮤᮔᮥᮙ᮪ ᮎᮃᮄ ᮕᮥᮒᮤᮂ, ᮘᮨᮛᮨᮔ᮪ᮒᮤ ᮙᮨᮛᮧᮊᮧᮊ᮪, ᮏᮩᮀ ᮄᮞ᮪ᮒᮤᮛᮃᮠᮃᮒ᮪ ᮔᮥ ᮎᮥᮊᮥᮕ᮪.
ᮊᮥ ᮍᮃᮜᮃᮠᮨᮛᮃᮔ᮪ ᮕᮨᮔ᮪ᮒᮤᮀᮔᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮞᮃᮜᮃᮊᮥ "ᮕᮥᮞᮃᮒ᮪ ᮊᮃᮠᮤᮛᮥᮕᮃᮔ᮪" ᮊᮤᮒᮃ, ᮅᮛᮃᮀ ᮒᮤᮃᮞᮃ ᮍᮃᮏᮃᮜ᮪ᮊᮩᮔ᮪ ᮜᮃᮀᮊᮃᮂ-ᮜᮃᮀᮊᮃᮂ ᮕᮁᮧᮃᮊ᮪ᮒᮤᮖ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮊᮨᮞᮨᮠᮃᮒᮃᮔ᮪ᮔᮃ. ᮄᮍᮃᮒ᮪ ᮚᮦᮔ᮪ ᮍᮃᮏᮃᮌᮃ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪ ᮑᮃᮆᮒᮃ ᮄᮔ᮪ᮗᮨᮞ᮪ᮒᮃᮞᮤ ᮓᮤᮔᮃ ᮊᮥᮃᮜᮤᮒᮃᮞ᮪ ᮠᮤᮛᮥᮕ᮪ ᮊᮤᮒᮃ. ᮊᮥ ᮌᮃᮚᮃ ᮠᮤᮛᮥᮕ᮪ ᮃᮔᮥ ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪ ᮏᮩᮀ ᮕᮨᮁᮠᮃᮒᮤᮃᮔ᮪ ᮔᮥ ᮎᮧᮎᮧᮌ᮪ ᮊᮃᮀᮌᮧ ᮊᮨᮞᮨᮠᮃᮒᮃᮔ᮪ ᮏᮃᮔ᮪ᮒᮥᮀ, ᮅᮛᮃᮀ ᮒᮤᮃᮞᮃ ᮔᮤᮊ᮪ᮙᮃᮒᮤ ᮠᮤᮛᮥᮕ᮪ ᮃᮔᮥ ᮕᮃᮔ᮪ᮏᮃᮀ, ᮞᮨᮠᮃᮒ᮪, ᮏᮩᮀ ᮕᮨᮔᮥᮂ ᮊᮥᮃᮜᮤᮒᮃᮞ᮪.
