NYAWER
Nyawér téh asal asal kecap tina “awér” nyaéta sipat barang éncér nu muragna mawur. Sedengkeun kecap panyawéran nuduhkeun tempat cai ragrag nu uwar-awer tina hateup. Nalika kitu biasana sawér sok dilaksanakan di panyawéran (taweuran). Dina sawér aya sababraha bahan anu kudu diperhatikeun salah sawiosna : bokor dina eusi bokor kudu aya babahanan sawér nyaéta béas, koneng, duit récéh, tékték jsb. Anu bakal di awur-awur=ngawur-ngawur.
Simbol / siloka dina sawér :
- Rampe atawa kekembangan ngalambangkeun kaseungitan keur nu disawér engke dina hirup kumbuh.
- Koneng minagka emas perlambang kamulyaan keur pangantén.
- Beas bodas ngalambangkeun pibagjaeun pikeun anu papangantén (kawantu wewengkon urang mah wewengkon agraris tempat tatanen).
- Duit perlambang harta, pirejekieun, lamun dihijikeun jeung beas pibasaeunana réa ketan réa keton, beunghar ku dunya barana.
- Tektek anu 2 ngalambangkeun karukunan anu duaan. Dina tékték téh aya apu, gambir, jambe, kapol, saga, bako, mun babandinganana teu cocog, teu rukun, diseupahna jaba lian ti moal ngeunah téh matak jadi lieur.
Dina prosesi sawér biasana ki juru sawér ngadeg dina luhur golodog bari ngahaleuang kawih / lagu ni dipake dina sawér biasana sok maké guguritan husus make sa’ir paranti nyawér anu 4 jajar 4 jajar. Kiwari mah lalaguan nyawér téh nurutkeun karesep nu nyawér baé, malah umumna maké tembang macapat. Babakuna saperti pupuh anu parondok kinanti jeung asmarandana.
Sabadana sanduk-sanduk amitan arék nyelanng nyawér kanu karumpul, biasana ki juru sawér sakadarna nerangkeyn kanu araya utamina ka kadua pangantén ngeunaan simbol/siloka nu aya dina eusi bokor. Anu eusina méré conto kadua pangantén :
1. Dimana geus kurenan “rumahtangga) “tah ieu téh” harta banda kaperluan hirup anu kudu diaiar, akalan sing nepi ka meunang loba.
2. Sanggeus loba ulah poho méré mawéh ka nu butuh, komo ka sipating dulur jeung baraya. Boh pihak salaki atawa pamajikan ulah kapopohokeun.
3. Lian ti kitu nyawér the maksudna mapatahan panganten supaya runtut raut reujeung kasenangan.
4. Pungsi ki juru sawér dina prosesi ieu nyaéta :
5. Ngawakilan kolot pangantén dina méré papatah kanu jadi anak (kadua pangantén).
6. Méré naséhat ka pangantén istri sing sumujud tuhu kanu jadi salaki kalawan terus ati putih bersih. Sabalikna pameget ge kedah bela pati ka nu jadi pamajikan, ulah nogéncang.
7. Duanana salaki jeung pamajikan kudu silih pikacinta, silih pikaasih, silih pikanyaah silih belaan rapih saulah-sakolih tur silih élédan.
8. Kudu geten, tulaten, ngajen kasakabeh kulawarga.
9. Ngadu’akeun sangkan pangantén duanana sing meunang rahmat ilahi, bagja dunya akherat, lulus bangus hirup rukun nepi ka pakotrék iteuk kalawan tuhun spanjangna kana tetekon agama jeung darigama.
Sarta baheula mah merenahna anu nyawér téh kolot sorangan atawana diwakilkeun ka ki juru sawér anu tangtos langkung sepuh ti pangantén. Jadi kacida ningnangna upama nu nyawér umurna sahandapeun pangantén atawa sapantar teu mustahil kaasup kana paribasa mapatahan ngojay kameri. Jaba ti éta ngarana gé mapatahan, meureun conteouen laku lampahna tirueun nu matak kudu ku saluhureun atawa kolot anu geus pangalaman.
Ari kabaheulaan mah pok-pokan nyawér téh sanajan geus kaasupan unsur islaman ogé sarupaning pupujen, masih nyangkaruk kénéh dina kapercayaan sunda sipating ngaraksa, ngariksa, ngawisésa ka manusa, ditamabahan ku para karuhun luluhur lembur. Ari parancah bagian munggaran dina sawér disebut rajah, boh pangantén kawinan atawa sunantan. Tujuananan iwal ti ngagayuh kasalametan keur saréréa, babakuna pisan keur nu boga karia reujeung panganténna.
Rundayan sawér kabaheulaan :
1. Rajahna (rajah bubuka)
2. Lagu nyawér
3. Nyawér : dangdanggula, kidung sawér, kinanti, asmarandana
Rajah
Bul kukus mendung ka manggung
Ka manggung neda papayung
Ka dewata neda suka
Ka pohaci neda suci
Pun sapun ka sng rumuhun
Ka luhur ka sunan ambu
Ka handap ka sunan rama
Ka batara naga raja
Kua amit ngidung heula
Ngidung ngahudang carita
Nyilokakeun nykcruk laku
Laku nu mundut rahayu
Ngalap lampah nu baheula
Lulurung tujuh ngabandung
Kadalapan keur disorang
Bisina nerus narutus
Balangah salah naratas
Beas nu diawur-awur
Tumbal panghurip sajati
Ti pohaci sang hyang sri
Ti dangdayang tresnawati
Dangdanggula
Jisim kuring neda ridho galih
Ka sadaya nu sami mayunan
Réhna badé nyelang nyawér
Tumut galib ka kakaruhun
Teu ngarempak tali paranti
geusan milari luang
manawi lumuntur
leukeunan kersa ngabandungan
ngalenyepan da sanes siloka sindirestu sahinasna.
Kidung sawer
Pangapunten ka sadaya
Ka anu sami araya
Réhna badé nyawér heula
Ngedalkeun eusi werdaya
Isina mah nya kantenan
Ku sadaya nu mayunan
Disebatkeun nanaonan
Boa sami ngamayunan, Jsb
Kinanti
Muka tutungkusan kalbu
Galindeng kawening batin
Anu clik putih clak herang
Mekelan nu laki-rabi
Tawis tineung mikamelang
Catetkeuneun dina galih
sumber :
Mucthar Uton R.H.1994.Modana: 127-139
Umbara Ki.1994.Modana: 127-139
