Idul Fitri minangka dina sing paling ditunggu-tunggu dening umat Islam. Ana macem-macem cara kanggo ngrayakake Idul Fitri. Tiyang Jawi piyambak gadhah tradhisi mirunggan nalika nyambut Idul Fitri ingkang dipunsebat tradhisi Kupatan, inggih menika asiling pamikiran para Walisongo anggenipun nyebaraken dakwah Islamiyah lumantar budaya.
Kupatan mujudake tradhisi religius kang gegayutan karo tradhisi Islam. Tradhisi iki minangka wujud warisan budaya leluhur kang isih dilestarekake nganti saiki. Wektu kanggo perayaan Kupatan biasane seminggu sawise liburan Idul Fitri. Biasane masyarakat desa padha kumpul ing papan kayata masjid utawa mushola kanggo ngramekake lan kabeh warga padha nggawa masakan sing didominasi ketupat. Iki mujudake rasa syukur sawise siyam sewulan lan nyempurnakake kanthi nem dina siyam sunnah ing wulan Syawal.
Kupat ing basa Jawa iku cekakan saka frasa 'ngaku lepat' kang ateges 'ngaku luput'. Mula saka iku, bareng-bareng ngaturake kupat ing dina riyaya Idul Fitri mujudake pralambang ngakoni kaluputan lan kekirangan marang Allah SWT, kulawarga lan sapadha-padha.
Kupat ya iku panganan kang digawé saka sega kang dibungkus ing wadhah kang digawé saka anyaman godhong klapa (janur). Biasane wong-wong desa nggawe bahan tenun dhewe banjur diisi karo beras sing wis direndhem ing banyu. Sabanjure, kupat digodhog nganti pirang-pirang jam nganti mateng. Panganan iki biasane disedhiyakake karo sayuran pelengkap, kayata opor ayam lan liya-liyane. Werna putih ketupat nglambangake resiking ati sawise kita njaluk ngapura marang kesalahane wong liya. Lajeng godhong klapa ingkang dipunginakaken ugi ngewrat teges jatining nur utawi nurani. Ketupat wis dadi maskot panganan khas lebaran. Nanging ing tradhisi Jawa, panganan iki ora mung dadi sajian ing dina Kamenangan, nanging nduweni makna filosofis kang jero ing tradhisi Jawa.
Ketupat utawa kupat dhewe nduweni teges akeh kaya kang wis dingerteni masyarakat Jawa. Kupat ditegesi minangka laku papat kang dadi pralambang saka papat segi ketupat. Laku papat ana papat yaiku lebaran, luberan, leburan, lan laburan. Tujuan saka papat tumindak kasebut kalebu:
1.Lebaran mujudake tumindak kang ateges wis rampung kang dijupuk saka tembung lebar. wis rampung pasa ing wulan Ramadhan lan diidini mangan.
2.Luberan tegese kebanjiran, kebanjiran sing nglambangake sedekah kanthi ikhlas kaya banyu mili utawa mili saka wadhahe. Mula tradhisi mbagekake sedekah ing dina riyaya Idul Fitri wis dadi pakulinan tumrap umat Islam ing Indonesia.
3.Leburan tegese dilebur utawa digunakake. Niatipun saling ngapunten atas dosa ingkang sampun dipun tindakaken. supados sedaya kalepatan ingkang sampun katindakaken dados murni kados lare ingkang nembe lair.
4.Laburan tegese putih resik lan asale saka tembung labur utawa jeruk nipis. Pangarep-arep sawise nindakake Laburan yaiku tansah njaga ati kang resik lan resik. Manungsa wajib tansah njaga solah bawa lan ora ngregedi atine kang suci.
Pramila mugi-mugi ing wulan Syawal menika kita minangka manungsa saged tumindak wicaksana kanthi gampil ngapunten kalepatan tiyang sanes.
Kulo Taufiq Ilham Rifqi Fauzy menawi gadah lepat nyuwun pangapunten nggih 🙏🏻
