Kutamaan Dinten Jum’at

Sunan Gunung Djati-Dawuhan Alloh swt. dina Al-Qur'an Surat Al-Jumu'ah ayat 9: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِي لِلصَّلَاةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ "Yeuh jalma-jalma anu ariman ! Upama dicelukkan atawa digeroan pikeun sholat dina poe juma'ah, prak maraneh geura paheula-heula kana eling ka Alloh swt, sarta maraneh kudu ninggalkeun dagangan (pagawean); perkara kitu teh hade pikeun maraneh upama maraneh nyaraho mah" Ayat di luhur teh mangrupakeun ayat anu jadi dasar hukum wajibna ngalaksanakeun sholat jum'at anu dilaksanakeun saminggu sakali dina dinten juma'ah. tur ayat di luhur teh aya kaitanana sareng Dawuhan Rasulullah saw. dina Haditsna anu sumpingna ti Jabir Ra. nu diriwayatkeun ku Imam Muslim: عَنْ جَابِرٍ , ان النبي صلى الله عليه وسلم كاَنَ يَخْطُبُ قَائِماً , فَجَاءَتْ عَيْرٌ مِنَ الشَّامِ , فَانْفَتَلَ النَّاسَ إِلَيْهَا , حَتىَّ لَمْ يَبْقَى إِلاَّ اثْنَا عَشَرَ رَجُلاً (رواه مسلم "Saestuna Nabi saw. Nuju khutbah bari ngadeg, nya datang kafilah (rombongan dagang) ti Syam sarta tuluy jalma-jalma nyalampeurkeun (kalebet sapalih shohabat nu nuju ngalaksanakeun sholat jum'at) nepi ka sesana tinggal dua belas urang" Sholat Juma'at teh hukumna Fardhu 'Ain (wajib 'ain) hartosna kawajiban nu ditetepkeun pikeun saban jalma anu ngaku dirina muslim sareng mu'min ti pihak lalaki wungkul anu tos dewasa atanapi 'Akil baligh, dina kaayaan merdeka (lain hamba sahaya) tur dina kaayaan sehat jeung muqimin (cicing ditempat padumukunna atawa lain dina perjalanan anu eta perjalanan teh ukuran jauhna sahingga kudu ngalakukeun shalat qashar jeung jama', tegesna miturut madzhab syafi'imah lalampahana teh jauhna kira-kira 80 km). Hal ieu teh dumasar kana hadits Rosululloh saw. Nu sumpingna ti Thoriq bin Syihab RA. Nu nguping ti Abu Musa Al-Asy'ari anu ditakhrij (atanapi diriwayatkeun) ku Imam Abu Dawud jeung Imam Hakim (anu ieu hadits teh kalebet hadits Mursal Shohaby anu sah lamun dipake hujjah atawa dalil: عَنْ طَارِقٍ بْنِ شِهَابٍ أَنَّ رَسُوْلَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ اَلْجُمْعَةُ حَقٌ وَاجِبٌ عَلىَ كُلِّ مُسْلِمٍ فِى جَمَاعَةٍ إِلاَّ أَرْبَعَةً ,مَمْلُوْكٌ, وَ إِمْرَأَةٌ , وَ صَبِيٌّ ,وَ مَرِيْضٌ .(رَوَاهُ أَبُوْ دَاوُدَ, وَقَالَ : لَمْ يَسْمَعْ طَارِقٌ مِنَ النَّبِيِّ . وَأَخْرَجَهُ اْلحَاكِمُ مِنْ رِوَايَةٍ طَارِقٍ اَلْمَذْكُوْرِ عَنْ أَبِِيْ مُوْسَى ) Rosululloh saw. Ngadawuh: Sholat Juma'ah teh mangrupakeun hak kawajiban nu kudu dilaksanakeun ku kaum muslimin lalaki, kajaba opat golongan, kahiji hamba sahaya (budak belian/anu ayeunamah tos teu aya) kadua kaum muslimin ti pihak awewe, barudak anu acan akil baligh, jeung jalma anu gering parna teu walakaya" Jadi, anu wajib ngalaksanakeun sholat jum'atmah wungkul pikeun lalaki, ari kaum istrimah teu diwajibkeun tapi wajib pikeun maranehna ngalaksanakeun sholat dzuhur. Anapon pelaksanaan sholat jum'at teh dilaksanakeun dina poe juma'ah dina waktu dzuhur anu dimimitian ku dua khutbah kalayan dilaksanakeun berjama'ah anu miturut Madzhab Imam Syafi'imah jumlah jama'ahna kudu aya 40 urang tur muqim (tegesna jalma anu padumukanna matuh didinya), tapi aya nu nyebatkeun sapalihna ulama ngeunaan jumlah anggota jama'ah teh taya katangtuan dina masalah jumlah, hartosna bade duaan bade tiluan atanapi langkung sholat juma'ah tiasa dilaksanakeun. Ngeunaan tempat ngalaksanakeun sholat jum'at, sakuduna diayakeun di sajeroning nagri, ditengah-tengah kota, lembur atawa kampung, nu rahayatna tos netep lain pendatang. Sabab di zaman Rosululloh saw. Jeung para shahabat nu opat, sholat juma'at teh dilaksanakeun di tempat dimana rahayatna geus netep atanapi matuh. Kajaba eta, mun bisamah di hiji kampung, kota atawa desa teh cukup ku hiji Masjid anu tos ditangtukeun ku kesepakatan sarerea. Anging bisa ngadirikeun deui masjid lamun aya hal-hal anu matak mawa madhorot, saperti ku sabab teu muat jama'ahna loba teuing, atawa salembur tapi kahalangan ku walungan atawa jalan raya anu matak mawa madarat atanapi bahaya. Atawa oge salembur atawa sa-kota anu memang masyarakatna hese dihijikeun (Idhtiroril Ijtima'iyyah) beda paham atawa aya hal-hal anu matak ngarusak kana persatuan jeung kaweuteuhan umat islam, tah miturut ulama kontemporer ayeuna bisa ngadirikeun deui masjid tibatan kajadian papaseaan antara umat islam. Kitu sapalih katangtuan miturut sapalih para ulama ahli fikih. Salajengna ngeunaan rukun-rukun-na sholat jum'at, anu diantawisna nyaeta khutbah dua kali nu diselangan ku diuk diantara dua khutbah. Tah dina masalah ieu pisan, loba omeaneun nu kudu dibebenah, supaya sholat jum'at nu dilaksanakeun ku urang teh teu nganggur, henteu percuma, luyu jeung elmuna, sahingga bisa kapetik hasil jeung ka ala pahalana dina raraga urang ngalaksanakeun kawajiban ibadah ka Alloh swt, masalah nu kudu diomean teh nyaeta, ngeunaan sok aya diantarana nalika lumangsungna khotib keur khutbah aya diantawisna para jama'ah sholat jum'ah sok ngobrol atanapi ngalakukeun hal-hal anu ngarusak kana konsentrasi ngaregepkeun khutbahna Khotib. Hal ieu teh miturut sapalih ulama fikih haram dilakukeun, sabab lamun masih dilakukeun maka sholat jum'atna teu aya hasilna, tegesna sarua jeung teu ngalaksanakeun sholat jum'at, anu jadi dasar supaya ulah ngarobrol dina nalika khotib keur khutbah nyaeta Hadits Rosululloh saw. Anu sumpingna ti Abu Hurairoh ra. Anu diriwayatkeun ku Imam Bukhori sareng Imam Muslim: عن أبي هريرة أن النبي صلى الله عليه وسلم قال : فإذا قلت لصابك أنصت يوم الجمعة والإمام يخطب فقد لغوت "Lamun maraneh nyarita ka batur maneh "Anshit" (cicing maneh repeh tong gandeng !) dina poe juma'ah nalika imam keur khutbah, maka maraneh geus ngalakukeun hal nganggur tegesna sholat jum'atna teu aya gunana" Dipertegas deui ku hadits ti Ibnu 'Abbas ra. Nu ditakhrij ku Imam Ahmad nu mangrupakeun tafsir tina Hadits munggaran: عن ابن عباس رضي الله عنه قال, قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: من تكلم يوم الجمعة والإمام يخطب فهو كمثل الحمار يحمل أسفارا, والذي يقول له :أنصت, ليست له جمعه. (رواه أحمد بإسناد لا بأس به, وهو يفسر حديث أبي هريرة فى الصحيحين مرفوعا) "Sing saha jalma nu ngomong dina poe jum'at bari imam keur khutbah, tah manehna ibarat himar (kuda leutik nu hina) nu mamanggul kitab, kaasup jalma diantara maraneh nu ngomong ka baturna "cicing maneh repeh" tah eta teh kagolong jalma nu ngalaksanakeun sholat jum'at, tapi teu kaala hasil pahalana, tegesna sarua jeung teu ngalaksanakeun sholat jum'ah". Dina hadits ieu dijelaskeun kalimat "anshit' anu nuduhkeun kana panyarek, hartosna "cicing maneh repeh!", jeung "Man Takallama" sing saha nu ngomong dina nalika khotib keur khutbah, ngandung harti nyarek batur supaya repeh nalika khotib keur khutbah geus kaasup nganggur atanapi percuma sholat jum'atna teu boga nilai, komo-komo ngobrol. Tah dumasar kana hal ieu pisan mangga dina raraga urang nohonan salah sahiji kawajiban ti Alloh swt ieu, hayu urang bebenah ku jalan urang sampurnakeun syarat jeung rukunna, Supaya naon nu dilakukeun ku urang sadaya teh bisa kapetik hasil, ka ala pahalana tur ibadah urang sadayana ditampi ku Alloh swt. Salajengna ngeunaan kasunahan-kasunahan sholat jum'at supaya urang meunang kautamaan teh, diantawisna bae, mandi adus samemeh urang angkat jum'atan, ngangge anggean nu hade tur lamun bisa ngangge pakean warna bodas nu beresih tur suci tina najis, ngangge minyak wangi, motong kuku, jeung nyukur kumis, ngaos Qur'an atanapi dzikir atanapi nyeueurkeun ngaos sholawat ka Kanjeng Nabi nalika ngisi waktu samemeh imam datang jeung prungna khutbah. Hal ieu teh dumasar kana Hadits Nabi Muhammad saw. nu diriwayatkeun ku Imam Ibnu Hibban jeung Imam Hakim: من اغتسل يوم الجمعة ولبس ثيابه ومس من طيب إذا كان عنده ثم أتى الجمعة ولم يتخط أعناق الناس ثم صلى ما كتب الله له ثم أنصت إذاخرج إمامه حتى يفرغ من صلا ته كان كفارة لما بينها وبين جمعته التي قبلها (رواه إبن حبان والحاكم) "Sing saha jalmana nu mandi dina poe juma'ah pikeun nohonan kawajiban sholat jum'at, jeung make pakean nu sahade-hadena, bari make minyak wangi lamun aya, tuluy ngadatangan tempat sholat jum'at (masjid) bari di dinya manehna teu ngalengkahan jalma nu geus dariuk nu datang tiheula, tuluy manehna sholat sunah (tahiyyatal masjid) sanggeus kitu manehna cicing (teu ngobrol) nepi ka datangna imam tug nepi ka rengsena sholat jum'at, maka hal kitu teh bakal ngahapus dosana antara juma'ah harita jeung juma'ah nu geus katukang". Oge Hadits Rosululloh saw nu sumpingna ti Abi Hurairoh ra. Anu diriwayatkan ku Imam Muslim: من اغتسل, ثم أتى الجمعة , فصلى ما قدر له, ثم أنصت, حتى يفرغ الإمام من خطبته , ثم يصلي معه , غفر له ما بينه وبين الجمعة الأخرى , وفضل ثلاثة أيام (رواه مسلم "Ti Abu Hurairoh ra, Saur anjeunna Rosululloh saw. Ngadawuh: sing saha jalmana anu mandi tuluy indit juma'ahan, tuluy sholat sababaraha roka'at samampuna (anu miturut para ulama-mah dainatrana sholat tahiyatal masjid nalika mimiti datang asup ka masjid dilangsungkeun ku sholat sunah Intidhor (ngadagoan imam datang). Tuluy manehna cicing nepi ka imam anggeus khutbahna, dituluykeun sholat bareng jeung imam (sholat jum'at) maka kalakuan kitu teh bakal turunna panghampura tina dosa-dosa manehna antara juma'ah harita jeung juma'ah juma'ah sejenna (juma'ah katukang) malah dibere fadhilah kautamaan tilu poe" Dua hadits nu munggaran ngauningakeun ka urang sadayana kana kasunahan jeung kautamaan poe jum'at pikeun umat kanjeng Nabi Muhammad saw. Anu mangrupakeun kifarat atanapi panebus dosa ti juma'ah ka juma'ah deui. Malihan disebatkeun di hiji katerangan yen juma'ah teh: "Hijjul fuqoroo'a Wa Hijjul Masaakiin" (hajina pikeun jalma-jalma fakir jeung miskin). Dina kitab 'Zubdatul Wa'idiin' dicarioskeun yen dina hiji Mangsa Nabi Musa as. Indit ka Gunung Baitul Maqdis, anjeuna nyaksian sagolongan manusa ti kaumna anu keur ngalakonan ibadah nu lilana geus tujuh puluh tahun, taruangna tina bungbuahan, pupucukan jeung beubeutian, ngaleueutna tina cai hujan, tegesna teu kacampuran hal-hal anu kotor, subhat komo bari haram, nalika Nabi Musa as. Nyaksian umatna gariat kana ibadah samodel kitu, maka anjeunna ngarasa puas jeung gumbira, barang keur kitu Alloh swt. maparin wahyu ka anjeunna: " Hei Musa pikeun umat Muhammad aya hiji poe anu mibanda ciri kaistimewaan mandiri, lamun tah dilakukeun dina poe eta sholat dua roka'at maka nilai hargana bakal leuwih hade tibatan ibadah model kitu nu keur dilakukeun ku kaum anjeun", Nabi Musa as. Naros ka Alloh swt: "Dinten naon eta teh Gusti ?" Alloh swt ngadawuh: "Eta teh poe juma'ah". Nguping khabar kitu, maka Nabi Musa as. Boga harepan supaya poe eta teh dipaparinkeun ka anjeunna sareng umatna. Maka Alloh swt ngadawuh deui: "Pikeun anjeun mah Musa ku Kami di paparin poe sabtu, poe ahad pikeun Isya, poe senen pikeun Ibrohim, poe salasa pikeun Zakariya', poe Rebo pikeun Yahya, poe Kemis pikeun Adam sedengkeun poe juma'ahmah ditetepkeun ku Kami pikeun Muhammad jeung umatna". Mudah-mudahan urang sadayana kalebet golongan nu tiasa syukuran ka Alloh swt ku jalan ngeusian dinten juma'ah ieu ku ibadah boh nu wajib oge anu sunahna, sahingga urang sdayana kenging kautamaan-kautamaan dinten juma'ah ieu, anu ieu teh mangrupakeun kautamaan pikeun urang sadayana salaku umat Nabi Muhammad saw. Nu ngahaja dipaparin ku Alloh swt. Amin Ya Alloh swt Ya Robbal 'Alamiin. Wallohu A'lam Bish-Showaab. Wangsa Susena, 29 Januari 2010 M.