Ature: Kresno Aji
Kaya biayasane, saben taun sepisan ing malem Slasa Kliwon, dianakake jamasan sekaliyan salin wungkus saka cupu Panjala. Sajroning mbuka kain sing kanggo mbungkus cupu kasebut, bakal tinemu gambar-gambar sing tumemplek ing kain kasebut, kang menawa kanggo warga kang percaya marang kramate cupu kasebut, bisa kanggo tetenger marang apa kang bakal kedadeyan ing taun candhake. Bab iki minangka pepenget saka Gusti Allah supaya padha ngati-ati sajroning napaki urip ing tembe. Dene pambukaan Cupu Panjala ing Girisekar - Panggang - Gunungkidul iki tiba ing malem Slasa Kliwon, tanggal 23 September 2014, pas tengah wengi jam 00.00
Sawise ngliwati sawetara prosesi ritual, ing upacara pambukaan Cupu Panjala iki kapimpin dening mbah Dwijo Sumarto (75), minangka juru kunci uga katurunan Kyai Panjala kang kapitu. Pancen Eyang Seyek sing sugeng atusan tahun kapungkur ora nate krama utawa ningkahan lan ora kagungan keturunan, nanging kagungan lima sedulur priya lan lima maneh sedulur wadon. Dene mbah Dwijo Sumarto iki minangka putu canggah saka sedulure Eyang Seyek.
Amarga Eyang Seyek nalika sugenge biyen ora krama lan ora kagungan keturunan, mula para wanodya ora diparengake mlebu ing papan pembukaan Cupu Kyai Panjala iki. Samono uga bocah lanang sing durung disunat ora diparengake mlebu ing papan pambukaan cupu iki, menawa dilanggar, akibate bakal malati,” ujare mbah Dwijo ing sela-selane prosesi upacara pambukaan kemul Cupu Kyai Panjala.
Dene asile saka pambukaan cupu kasebut, bisa dipriksani ing ngisor iki:
1. Kidul wetan ana klika kayu.
2. Kidul kulon ana wong wedok lemu madhep kidul kulon.
3. Kemule saka wiwitan tekan saprotelon kemrisik garing.
4. Kidul wetan ana gambar iwak laut.
5. Sisih lor ana gambar bal/bola cacah loro,
6. Sisih wetan kemule kotor.
7. Sisih wetan ana gambar pedhang samurai (katana).
8. Sisih lor ana gambar olah ragawati / atlit putri.
9. Kemule sing tengah sisih wetan kulon kotor, sing elor, kulon, wetan lan kidul resik.
19. Sisih wetan ana gambar pitik babon madhep mangidul.
11. Sisih wetan ana gambar naga ungkur-ungkuran madhep mangalor lan mangidul.
12. Sisih elor ana gambar huruf LP warna abang wujude.
13. Sisih lor kulon ana angka 31.
14. Sisih wetan ana gambar tapak sikil gedhe.
15. Sisih kulon ana gambar wong lanang ukuran dhadha munggah/setengah badhan.
16. Sisih wetan ana wujude kembang suket.
17. Kemule nglemek tur resik.
18. Lor kulon ana wujude godhong jati.
19. Sisih wetan ana angka 4.
20. Sisih kidul ndhas sapi.
19. Sisih lor ana wujud senar.
20. Sisih lor ana wujude pasir.
21. Kidul wetan ana wujude sego aking.
22. Kemule 18 lembar garing, sing nglemek mung 1.
23. Kemule nglemek maneh selembar.
24. Kemule selembar trotol-trotol abang kaya getih, mubeng.
25. Tutupe pethi sisih tengah bolong, yen tahun wingi bolonge ing iring wetan.
26. Kidul kulon ana wong botak nganggo kaca-mata.
27. Sisih wetan ana wong nganggo nganggo iket.
- Cupu Semar Tinandhu dhoyong ngalor,
- Cupu Palang Kinantang jejeg, nanging tutupe ambleg.
- Ragile Kenthiwiri doyong ngalor ngulon.
Para sedulur tani sing mriksani adicara pambukaan kemul Cupu Panjala rada cuwa, awit ora ana gegambaran mahanani ulah tetanen. Sing ana malah mung sega aking lan kemul garing, saengga padha mutawatiri anane paceklik dawa ing taun ngarep.
Sumber:
1. gunungkidul.com
2. Sdl. Ho'oh Pho Ora II
3. krjogja.com
