Tipologi Basa (Semantik)

Basa Sunda mangrupa salah sahiji basa daérah anu dipaké ku masarakat di Jawa Barat jeung sabudeureunana. Minangka basa anu beunghar ku ciri has, basa Sunda miboga struktur sintaksis anu matak pikabitaeun pikeun ditalungtik. Dina ieu tulisan, baris ngabahas sintaksis basa Sunda dumasar kana tipologi linguistikna.

Wangenan Sintaksis
Sintaksis mangrupa cabang élmu linguistik anu ngulik susunan kecap pikeun ngawangun frasa, klausa, jeung kalimah. Dina basa Sunda sintaksis miboga pola-pola anu unik, anu dipangaruhan ku morfologi jeung sistem semantik basa.

Pola Kalimah dina Basa Sunda
Basa Sunda mibanda pola dasar dina ngawangun kalimah. pola ieu ngawengku:
Subject (S) - Predikat (P): Pola ieu pola dasar tina kalimah basajan. Conto: Aya murid.
Subject (S) - Predikat (P) - Objék (O): Pola ieu ilahar dipaké dina kalimah aktif. Conto: Abdi maca buku (kuring maca buku).
Subjek (S) - Predikat (P) - Objék (O) - Katerangan (K): Pola ieu dipaké pikeun kalimah anu leuwih kompleks. Conto: Abdi maca buku di perpustakaan (abdi maca buku di perpustakaan).
Predikat (P) - Subject (S): Pola ieu mindeng dipaké dina kalimah anu nyorot predikat. Conto: Manuk ngapung.

Unsur Kalimah dina Basa Sunda
Unsur-unsur pokok dina kalimah basa Sunda ngawengku:
Subjek (S): Nunjukkeun palaku atawa jejer sawala. Conto: Manehna (Manéhna).
Prédikat (P): Ngajéntrékeun tindakan, sifat, atawa kaayaan subjék. Contona: Ngadahar (Dahar).
Obyék (O): Tujuan tina tindakan anu dilakukeun ku subjek. Contona: Buku (Buku).
Katerangan (K): Nyadiakeun inpormasi tambahan sapertos waktos, tempat, atanapi metode. Contona: Isuk-isuk (isuk-isuk).

Kalimah Aktif jeung Kalimah Pasif
Dina basa Sunda aya dua wangun kalimah dumasar kana kalungguhan jejerna:
Sora Aktif: Subjek ngalakukeun tindakan. Conto: Abdi ngadahar sangu (abdi tuang sangu).
Sora pasip: Subjek nampi tindakan. Conto: Sangu didahar ku abdi (Beas didahar ku abdi).

Kalimah Pananya
Kalimah pananya dina basa Sunda diwangun ku cara nambahan kecap pananya atawa intonasi anu tangtu. Kecap pananya nu ilahar dipaké ngawengku:
Naon (Naon): Naon nu anjeun baca? (Naon anu anjeun baca?).
Saha (Saha): Saha nu datang? (Saha nu datang?).
Iraha (Iraha): Iraha anjeun sumping? (Iraha anjeun datang ka dieu?).
Where (Where): Where is the earth anjeun? (Dimana imah anjeun?).

Kalimah Négatip
Kalimah négatif dina basa Sunda ngagunakeun kecap saperti teu atawa henteu pikeun mungkir prédikat. Conto: Abdi teu ngartos (teu ngartos). Ieu henteu leres (This is not true).

Kaunikan Sintaksis Basa Sunda
Basa Sunda mibanda sababaraha ciri unik dina sintaksisna, diantarana:
Pamakéan artikel: Nu, para, jeung si dipaké pikeun netelakeun atawa nekenkeun. Conto: Nu datang ti baheula guru (Nu datang téh guru).
Inversi prédikat jeung subjék: Predikat mindeng miheulaan subjék pikeun tekenan. Conto: Cangkir budak Nyirian (Nyandak cangkir anak).

Kacindekan
Sintaksis basa Sunda nembongkeun pola anu fleksibel tapi terstruktur. Pola kalimah, ngagunakeun partikel, jeung ciri unik séjénna ngagambarkeun kabeungharan budaya jeung linguistik masarakat Sunda. Ku maham ieu sintaksis, urang bisa leuwih ngahargaan kaéndahan jeung kakomplékan basa Sunda.