Pendahuluan
Wayang yaiku pertunjukan utawa tontonan sing di gawe saka kulit (kulit sapi utawa kulit kewan lio). Ing kepercayaan lan sastra jawa wayang kulit iku sing nyiptane sunan kalijaga yaiku anggota wali songo sing nyebarne siar islam ing tanah jawa, Wayang dhewe asale saka siji ukara sing muni "Ma Hyang" artine mlaku nuju sing maha duwur (roh, tuhan, utawa dewa). Ning ana wong sing ngartine saka Bahasa jawa sing duweni arti "bayangan".Â
Ora ana bukti konkret babagan anane wayang sadurung abad pisan, nengendi iki meneri karo tekane wulangan Hindu lan Buddha menyang area Asia Tenggara termasuk Indonesia kene. Hal iki dadi bukti menawa kesenian iki teka saka India utawaa Tiongkok, negnendi kaloro negara kui nduweni tradisi sing wis mlaku mudhun-tumurun babagan panggunan bayangan boneka utawa tunjukake teater sakabehane.
Isi
Catetan sejarah pisan babagan anane pentas wayang nang siji prasasti sing bisa dilacak asale saka taun 930, sing ngomongke si Galigi mawayang. Pancen ora akeh literatur sing nggamblangna babagan sejarah asal usul kesenian wayang kulit, senajan ngono salah siji jenis saka seni wayang iki wis diakoni dadi karya kebudayaan sing aji banget neng bidang narasi saka UNESCO ing udhar 7 November tahun 2003 kapungkur. Babagan iki bokmenawa dadi pertimbangan kanggo UNESCO amarga saka kabeh jenis wayang sing ana, wayang kulit utawa lulang ngrupakne salah siji jenis wayang sing paling dikenal neng Indonesia.
Njero cerito wayang Jawa, urip siji keluarga karakter sing karan Punakawan. Punakawan iki awak saka papat wong lan sanuli dianggep dadi pamelu lucu saka pahlawan sing dadi karakter utama siji cerito. Kapapat wong iki yaiku Semar sing uga dikenal karo jeneng Ki Lurah Semar, Petruk, Gareng, karo Bagong. Semar dhewe kerep digambarke dadi dewa, lan kadang uga digambarke dadi arwah panjaga saka pulau Jawa kuwi dhewe. Njero mitologi Jawa, dewa-dewa sing ana mung bisa ngubah awake kabeh dadi manusia sing elek, amarga iki uga Semar sanuli digambarke dadi sawong sing ala lan lemu.
wayang kulit dhewe nduweni pirang-pirang jenis lan antarane yaiku wayang kulit Gagrag Banyumasan. Kanggo wayang lulang jenis iki yaiku siji gaya pedalangan sing uga dikenal karo jeneng pakeliran. Gaya iki diaji dadi cara kanggo ngukuhi aji, nengendi perawatan lan kwalitas sing dekne kabeh tunjukake neng panggung sanuli nunjukake hal iki. Unsur-unsur sing ana jero pakeliran yaiku: lakon, sabet (obahan sing arep dilakoke saka para wayang), catur (narasi lan pangguneman antara karakter), mawa karawitan sing nduwe arti musik.
Contho liya saka panganggonan jenis wayang lulang liyane yaikut wayang kulit Banjar, sing padha jenenge berkembang neng wilayah Banjar, Kalimantan Selatan. Masyarakat kerajan Banjar awale nyat wis ngenal seni wayang kulit dianyak saka awal abad menyang-14. yekten iki dadi adoh luwih kuwat pas Majapahit akhire kedadeyan nglinggihi pirang-pirang panggonan Kalimantan lan nggawa misi kanggo nyebarke agama Hindu nggunakne taktik pertunjukan wayangan kulit.
Contho liya meneh dheweke wayang siam sing kenal neng Kelantan, Malaysia. wayang Siam dhewe ngrupakne siji tunjukan wayang nganggo basa Melayu. Saka awal, ora ana bukti sing gamblang babagan kemunculan pisan wayang siam, dadi wong-wong mamikir menawa kesenian iki asale saka Jawa, melu simbol-simbol sing akrab banget neng Jawa.
penutup
