Ruwahan

Ruwahan kadadosan saking tembung "Ruwah", inggih menika wulan ingkang nomer pitu ing taun Jawa. Tembung "Ruwah" piyambak asale saking tembung "arwah" utawi roh para leluhur ugi nenek moyang. Awit teges saking tembung arwah kalawau wulan ruwah dipundadosaken minangka wulan kangge ngemut-emut para leluhur.

Ruwahan dipunlaksanaaken sedasa dinten sakderengipun wulan siyam. Kados pundi nglaksanaaken ruwahan wonten ing saben dukuh menika benten-benten, gumantung kalihan masarakat ingkang gesang wonten ing lebetipun. Wonten ing dhukuh kula, ruwahan dipunwiwiti besrik, tegesipun ngresiki desa ugi pasarean ingkang dipunsarengi slametan kanthi prasaja. Lajeng dalunipun katindakaken kenduren. Kenduren wonten ing dhukuh kula katindakaken sak bibaripun sholad isya' wonten ing serambi masjid, ing ngriku sedaya warga kempal kanthi ngasta panganan-panganan ingkang dipunwadhahi tampah. Biasanipun, panganan inti utawi kedah wonten ingkang dipunbeta inggih menika ketan, kolak, kaliyan apem. Ketan ingkang sipatipun lengket menika minangka simbol ngraketaken tali silaturahmi. Kolak ingkang manis ugi wonten santenipun minangka simbol ngajak pasedherekan supados langkung dewasa ugi gesang raos barokah. Dene apem minangka simbol menawi wonten ingkang gadhahi kalepatanan, saenipun saged sami-sami paring pangapunten. Lajeng panganan-panganan kalawau dipunkempalaken dados setunggal wonten ing tengah ugi didongani kanthi sesarengan. Sakbibaripun menika enjingipun katindakaken nyadran, lajeng sakbibaripun menika dipunpungkasi kaliyan padusan wonten ing dinten sakderengipun siyam.

Ruwahan menika sejatosipun nglambangaken kesucian ugi raos bingah amargi badhe mlebet wonten ing wulan siyam, ingkang sedaya piyayi muslim nglaksanakaken siyam, minangka wujud ngabekti dening Gusti ugi supados iman saha taqwanipun tiyang saged mindhak. Boten kesupen ugi wonten tradisi ingkang dipunwastani nyadran, ingkang biasanipun katindakaken sakbibaripun dhuhur. Nyadran utawi nyekar inggih menika ziarah makam kangge ngemut-emut para leluhur. Nyadran dipunwiwiti kanthi ngresiki makam, lajeng maosaken tahlil lan yasin, sarta donga dhateng Gusti Allah supados ingkang sampun boten wonten kaparingan rahmat saking Gusti ingkang Maha Kuwaos.

Nyadran piyambak kadadosan saking tembung "sradha", inggih menika tradisi ingkang dipunwiwiti dening Ratu Tribuana Tunggadewi, raja nomer tiga kerajaan Majapahit. Nalika jaman semanten, kanjeng ratu badhe ngunjukaken donga kangge Ibunda Ratu Gayatri. Dene nalika jaman penyebaran agama islam dening Walisongo, tradisi kasebat dipunadopsi dados upacara nyadran amargi gadhahi ancas kangge kentun donga marang piyayi sepuh ingkang sampun wonten ing alam baka. Wonten ing satunggaling hadist, inggih tiyang sampun seda ugi wonten ing alam barzah, sedaya amal kasaenan nalika wonten ing donya bakal pedhot kajaba 3 prekawis, inggih menika amal jariyah, ilmu ingkang mumpangati, ugi donga saking putra ingkang sholeh lan solehah. Awit saking menika, sampun dados kewajibanipun putra wayah dongakaken arwah sedherek-sedherek ingkang sampun seda. Nyadran ugi dipunwastani nyekar (Sekar=kembang), inggih menika nyekar warna-warna jenis kembang wonten ing inggilipun makam tiyang ingkang kita tresnani, ingkang dados simbol kangge ngenang sedaya ingkang endah ugi ingkang sae saking tiyang ingkang sampun ngrumiyini kita. Kanthi mekaten, nyadran maringi semangat kangge tiyang ingkang tasih gesang supados berlomba-lomba babagan kasaenan (fastabiqunal khoirat).